Γράφει ο Διονύσης Μαλαπέτσας
“Καὶ ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον (…)” (Γένεσις 2.8). Αυτά τα λόγια χρησιμοποίησε ο Μωυσής στο βιβλίο της Γενέσεως για να μας περιγράψει την απαρχή του κόσμου. Τις ίδιες ακριβώς λέξεις χρησιμοποίησε και η Βαλέρια Δημητριάδου (μέλος της ομάδας C for Circus) για να μας περιγράψει την αποτρόπαιη κατάσταση στην οποία έχει ο κόσμος περιπέσει. Επέλεξε να δώσει την εν λόγω περικοπή ως τίτλο στην πρώτη της θεατρική δημιουργία, τόσο συγγραφικά όσο και σκηνοθετικά, η οποία καταπιάνεται με ένα από τα πλέον ζοφερά κοινωνικά προβλήματα, τη σωματεμπορία, τη σύγχρονη δουλεία, την εξαναγκαστική σεξεργασία. Είναι βλέπεις που η λέξη παράδεισος ακούγεται τόσο φωτεινή και αισιόδοξη. Σε προϊδεάζει και φαντάζεσαι αμέσως να λούζεσαι στο ηλιόφως, πουλιά να κελαηδούν και καταπράσινα φύλλα να θροΐζουν. Παντού αγάπη και φως. Και όντως κάπως έτσι ξεκινούν όλα στο έργο. Νιότη, ομορφιά, ξεγνοιασιά, γέλια, αθώα φλερτ, φιλιά κάτω απ’ το φεγγάρι. Γρήγορα όμως η ευφορία και το εύθυμο κλίμα της αίθουσας θα ανατραπούν μονομιάς.
Εκεί ακριβώς πυροδοτείται η πρώτη απότομη φόρτιση του θυμικού των θεατών. Αυτή η απότομη πρώτη ψυχρολουσία σου δένει έναν κόμπο στον λαιμό. Και από τον κόμπο αυτό ξεκινά ένα καθηλωτικό υφαντό που πλέκεται γύρω σου πρόζα την πρόζα. Τα όσα βλέπεις να λαμβάνουν χώρα στη σκηνή σε συνθλίβουν, σε συντρίβουν, σε οδηγούν σε μια βαθειά καταβύθιση στην άβυσσο της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης. Ίσως φαντάζει αποπνιχτική αυτή η διαδικασία, ίσως και όντως να είναι. Ωστόσο, δεν είναι ο ωμός ρεαλισμός, που επιλέγει η Δημητριάδου, αυτός που οδηγεί σε αυτή την ψυχογενή άπνοια. Είναι η αποτρόπαια πραγματικότητα που ξεπερνά τα όρια του κυνισμού και καταλήγει στα πλέον απάνθρωπα και κτηνώδη άδυτα του μυαλού. Και σε μία βαθύτερη αναρώτηση, είναι τελικά τα ίδια τα δρώμενα αυτά που σοκάρουν και εξοργίζουν το θεατή ή μήπως στην πραγματικότητα είναι η συνειδητή επιλογή του να απεκδύεται τις ευθύνες του, να αποστρέφει πεισματικά το βλέμμα απ’ όσα δεινά γνωρίζει πως συμβαίνουν δίπλα του. Η σκηνοθέτις επιλέγει συνειδητά να αναδείξει όσα ο ωχαδερφισμός παραβλέπει και όσα ο αστικός καθωσπρεπισμός εξοβελίζει.
Είναι πραγματικά δύσκολο να σταθεί κανείς μόνο στα τεχνικά της εν λόγω παράστασης και να μιλήσει για τη σκηνοθεσία, τη μουσική, τα σκηνικά και τις ερμηνείες. Δεν ξέρω αν έχει και κάποια ουσία μία ακόμη τεχνική κριτική για ένα έργο που αφενός ανεβαίνει για τρίτη χρονιά και αφετέρου βραβεύτηκε από την Ένωση Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών. Σαφώς και υπάρχουν αξιοσημείωτα σκηνοθετικά ευρήματα, όπως το θεατρικό ψηφιδωτό που κατασκευάζεται επί σκηνής από τους έντεκα ηθοποιούς, οι οποίοι τοποθετούν διαδοχικά τις ψηφίδες τους, καθένας απ’ τη δική του σκοπιά της ιστορίας. Σαφώς και ο υποκριτική τους δεινότητα είναι εκείνη που σε γρονθοκοπεί ανελέητα στο στομάχι. Σαφώς και η απλότητα, η λιτότητα των υλικών συνθέτουν ένα φασματικό σκηνικό (Δήμητρα Λιάκουρα), στο οποίο διαδραματίζονται συμβάντα από ετερόκλητους χώρους, που με μόνο σύμμαχο έναν εστιακό φωτισμό καταφέρνουν να γεννούν την αντίστοιχη κάθε φορά ατμόσφαιρα, από τη ζεστή και φιλόξενη του σπιτιού, ως την πρόχειρα πασαλειμμένη και επίπλαστα ερεθιστική του πορνείου. Σαφώς και οι χορογραφίες (Ειρήνη Μακρή) και τα κοστούμια (Δήμητρα Λιάκουρα) εφάπτονται στη φιλοσοφία και τις ανάγκες της παράστασης.
Αξιοσημείωτο και εξίσου βασικό ρόλο στο όλο αποτέλεσμα παίζουν οι εξαιρετικοί ατμοσφαιρικοί φωτισμοί της Μελίνας Μάσχα και η ζωντανή μουσική που πάλι πίσω της κρύβεται η πολυσχιδής Βαλέρια Δημητριάδου. Εξίσου πολυσχιδείς και οι έντεκα ηθοποιοί της παράστασης (Αθηνά Αλεξοπούλου, Παναγιώτης Γαβρέλας, Ηλέκτρα Γεννατά, Νικόλας Δροσόπουλος, Κωνσταντίνος Κάππας, Χρύσα Κοτταράκου, Γρηγόρης Μπαλλάς, Νικόλας Παπαδομιχελάκης, Μαρία Προϊστάκη, Αθηνά Σακαλή, Θανάσης Χαλκιάς) οι οποίοι ερμηνεύουν, παίζουν μουσική, τραγουδούν, χορεύουν και χαρίζουν στην παράσταση τον δυναμισμό που την οδηγεί στο επίπεδο της φαντασμαγορίας.
ΥΓ: Μα πέραν όλων αυτών, θεωρώ πως πρέπει να σταθεί κανείς στο πρωταρχικό ζήτημα που θέτει το κείμενο και δεν είναι άλλο από το ίδιο το γεγονός. Η σύγχρονη δουλεία, η σωματεμπορία, η σεξουαλική εκμετάλλευση είναι το δεύτερο πιο επικερδές εμπόριο στην καπιταλιστική αγορά. Μετρά κέρδη άνω των 140 δις ετησίως. Το ζήτημα είναι άκρως πολιτικό, όσο και έμφυλο. Περισσότερο του 78% των θυμάτων είναι γυναίκες και κορίτσια. Ένα στα τέσσερα θύματα είναι ανήλικα παιδιά. Τα όσα στατιστικά στοιχεία υπάρχουν μιλούν για 40.000.000 ανθρώπων σε σκλαβιά. Από τα θύματα διασώζεται μόλις το 1%. Η χώρα μας αποτελεί τόσο χώρα διέλευσης, όσο και προορισμού θυμάτων. Κάθε 30 δευτερόλεπτα, ένας ακόμη άνθρωπος κάπου στον κόσμο γίνεται σκλάβος. Σπάστε τη σιωπή. Μην αγνοείτε τα σημάδια. Στην υποψία και μόνο τέτοιου γεγονότος καλέστε όλο το 24ωρο στη γραμμή πληροφόρησης για την εμπορία ανθρώπων στο 1109.
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ.