Επιμέλεια συνέντευξης: Βαμβακάρη Άννα
Δήμητρα σε καλωσορίζω στο Παλκοσένικο, είναι μεγάλη μας χαρά να σε έχουμε στην παρέα μας και να συζητάμε με αφορμή την παράσταση «Ποιος ανακάλυψε την Αμερική;», την οποία έχεις σκηνοθετήσει και ανεβαίνει στο Θέατρο Αλκμήνη. Αν δεν έχεις αντίρρηση, μπορούμε να μιλάμε στον ενικό. Και πριν ξεκινήσουμε να μιλάμε για την παράσταση έχω για εσένα πέντε σύντομες ερωτήσεις για να σε γνωρίσουμε καλύτερα:
Αγαπημένο σου θεατρικό έργο;
”Περιμένοντας τον Γκοντό” Σάμουελ Μπέκετ, ”Bella Venezia” Γιώργος Διαλεγμένος
Μια θεατρική παράσταση που έχεις δει και σε συνεπήρε;
”ο Κωλόκαιρος” του Αντώνη Τσιοτσιόπουλου και σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη.
Αγαπημένη λιχουδιά;
Η σοκολάτα, με εξαίρεση τον τελευταίο καιρό που έχω φάει κόλλημα με τον σιμιγδαλένιο χαλβά!
Ενδιαφέροντα ή χόμπι;
Ψάρεμα!
Αγαπημένο μέρος;
Τα χωριά μου! Το Ξυλόκαστρο και η Ανδραβίδα Ηλείας.
Μίλησέ μας για το “Ποιος ανακάλυψε την Αμερική”. Ποια ζητήματα θεωρείς ότι αναδεικνύονται μέσα από το κείμενο;
Διαβάζοντας το ”Ποιος ανακάλυψε την Αμερική;” σου γεννιούνται σίγουρα πολλά ερωτήματα τα οποία θίγει η Χρύσα Σπηλιώτη και αυτό σημαίνει πως το έργο της δεν είναι μονοθεματικό. Μέσα από την πορεία των δύο ηρωίδων αναδεικνύονται θέματα όπως η φιλία, η προδοσία, η αναζήτηση ταυτότητας, η θέση της γυναίκας και τι σημαίνει να είσαι γυναίκα σήμερα και πάντα, οι προσωπικές φιλοδοξίες, η μοναξιά, το γήρας και η φθορά του χρόνου. Το έργο αποτυπώνει με χιούμορ και συγκίνηση τις προκλήσεις και τις αλλαγές που αντιμετωπίζουν οι ηρωίδες δίνοντας μια βαθιά ανθρώπινη ματιά στην γυναικεία εμπειρία.
Στην παράσταση δεν έχεις μόνο το ρόλο της σκηνοθέτιδας αλλά επιμελείσαι και τα κοστούμια. Το ίδιο συμβαίνει και με τις δύο ηθοποιούς που πρωταγωνιστούν. Η Βαρβάρα (Ραμπαούνη) επιμελήθηκε μαζί σου τα κοστούμια και η Φιλία (Κανελλοπούλου) ανέλαβε τη δραματουργική επεξεργασία. Τι προσφέρει αυτή η συνθήκη στην καλλιτεχνική σας ωρίμανση;
Αυτή η συνθήκη προσφέρει μια βαθύτερη καλλιτεχνική ωρίμανση, καθώς επιτρέπει σε όλες μας να εμπλακούμε πολυεπίπεδα στη δημιουργική διαδικασία. Αρχικά, το γεγονός ότι δεν περιοριζόμαστε σε έναν μόνο ρόλο ενισχύει τη συνεργασία και την κατανόηση μεταξύ μας. Η ενασχόληση με τα κοστούμια, πέρα από την υποκριτική, μας βοήθησε να κατανοήσουμε καλύτερα την αισθητική και τη σκηνική αφήγηση, αναπτύσσοντας μια πιο σφαιρική ματιά στη θεατρική δημιουργία. Επιπλέον, η δραματουργική επεξεργασία από τη Φιλία προσθέτει έναν ακόμα κρίκο στη συλλογική καλλιτεχνική διαδικασία, κάνοντας το έργο πιο προσωπικό και άρρηκτα συνδεδεμένο με το όραμα της ομάδας. Αυτή η πολυδιάστατη εμπλοκή ενδυναμώνει τη δημιουργική μας ταυτότητα και συμβάλλει στην εξέλιξή μας καλλιτεχνικά. Τέλος, μέσα από αυτή τη συνεργασία καλλιεργείται η αίσθηση της συνυπευθυνότητας, της ομαδικότητας και της καλλιτεχνικής αυτονομίας, στοιχεία που είναι πολύτιμα για τη μελλοντική μας πορεία.
Σε κάποια μέρη της παράστασης οι πρωταγωνίστριες “αλληλεπιδρούν” με το κοινό. Τι χαρίζει στην παράσταση αυτή η σκηνοθετική επιλογή;
Η αλληλεπίδραση των πρωταγωνιστριών με το κοινό είναι μια σκηνοθετική επιλογή που προσδίδει στην παράσταση αρχικά αμεσότητα και ζωντάνια! Δημιουργεί μια δυναμική σχέση μεταξύ ηθοποιών και θεατών, κάνοντας την παράσταση πιο ζωντανή και αυθόρμητη. Στην συνέχεια παρέχει συμμετοχή και εμπλοκή! Το κοινό δεν είναι απλός παρατηρητής αλλά γίνεται μέρος της δράσης, ενισχύοντας τη συναισθηματική του σύνδεση με το έργο. Έπειτα προσφέρει ρεαλισμό και αυθεντικότητα! Η αλληλεπίδραση δίνει την αίσθηση ότι η ιστορία εξελίσσεται στο “εδώ και τώρα”, κάνοντας την εμπειρία πιο αληθινή. Επιπρόσθετα παρέχει χιούμορ και το απρόβλεπτο στοιχείο! Οι αντιδράσεις του κοινού μπορεί να δημιουργήσουν αυθόρμητες στιγμές γέλιου ή συγκίνησης, προσθέτοντας στην παράσταση έναν απρόβλεπτο χαρακτήρα. Και τέλος την κατάργηση του τέταρτου τοίχου. Η επιλογή αυτή σπάει τη συμβατική απόσταση ανάμεσα στη σκηνή και τους θεατές, θυμίζοντας τεχνικές θεάτρου δρόμου ή διαδραστικού θεάτρου.
Θέλεις να μας πεις δύο λόγια για τη μουσική της παράστασης;
Η μουσική στην παράσταση είναι βασικό στοιχείο της αφήγησης. Το rap και η pop κουλτούρα των 90ς που μας μεγάλωσαν, γίνονται γέφυρα με το σήμερα.
Το γεγονός ότι το κεντρικό κομμάτι της παράστασης είναι rap δίνει στην παράσταση μια σύγχρονη, δυναμική και αφηγηματική διάσταση. Η rap μουσική έχει την ικανότητα να μεταφέρει έντονα συναισθήματα, κοινωνικά μηνύματα και προσωπικές ιστορίες μέσα από τον ρυθμό και τον στίχο.
Το κομμάτι, «Δρόμοι», σε μουσική και στίχους των Xara & Soda, παίζει καθοριστικό ρόλο στην ατμόσφαιρα και την αφήγηση της ιστορίας και αποτελεί την τελευταία φάση των μετεφηβικών χρόνων των δύο ηρωίδων.
Πριν από λίγο καιρό εμφανίστηκε μια αφίσα με δεκαεπτά άνδρες κωμικούς και κάποιες γυναίκες κωμικοί (πολύ σωστά κατά τη γνώμη μου) αναρωτήθηκαν πως μπορεί να μην προβληματίστηκε κανείς/μια απ’ όσους είδαν την αφίσα πριν δημοσιοποιηθεί. Θέλεις να σχολιάσεις κάτι πάνω σε αυτό;
Ναι, είναι λογικό να δημιουργεί ερωτήματα μια αφίσα που εκπροσωπεί μόνο άντρες σε έναν χώρο όπου υπάρχουν και γυναίκες επαγγελματίες. Το γεγονός ότι κανείς δεν σκέφτηκε ή δεν μίλησε για την έλλειψη γυναικών δείχνει ότι υπάρχει ένα βαθύτερο ζήτημα στην κωμωδία (και γενικά στις τέχνες), όπου οι γυναίκες συχνά υποεκπροσωπούνται ή θεωρούνται δευτερεύουσες επιλογές. Το ζήτημα δεν είναι μόνο αν υπήρχαν ικανές γυναίκες κωμικοί που θα μπορούσαν να είναι στην αφίσα (που προφανώς υπήρχαν), αλλά η παρατήρηση των γυναικών κωμικών, ότι αναδεικνύεται παντού και συνεχώς ακριβώς αυτή τη νοοτροπία: πως δεν είναι μόνο θέμα «ταλέντου» ή «επιλογής», αλλά και του ποιος έχει τον χώρο και την ευκαιρία.
Το κείμενο της παράστασής σας είναι γραμμένο από γυναίκα, εσύ που σκηνοθετείς είσαι γυναίκα, το ίδιο και οι πρωταγωνίστριες. Ομολογουμένως, αυτό δεν συμβαίνει πολύ συχνά στο θέατρο. Πρόκειται για μια συνειδητή σας επιλογή; Πόσο διαφορετικές είναι οι ευκαιρίες μεταξύ των γυναικών καλλιτέχνιδων και των ανδρών καλλιτεχνών;
Είναι αλήθεια ότι οι γυναίκες δημιουργοί όπως συγγραφείς, σκηνοθέτριες, ηθοποιοί δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τους άνδρες στον χώρο του θεάτρου. Το γεγονός ότι το συγκεκριμένο έργο είναι γραμμένο από γυναίκα, σκηνοθετείται από γυναίκα και έχει γυναίκες πρωταγωνίστριες δεν είναι απλώς μια επιλογή, αλλά μια συνειδητή τοποθέτηση απέναντι στις ανισότητες που εξακολουθούν να υπάρχουν. Η γυναικεία οπτική συχνά έχει βρεθεί στο περιθώριο, τόσο στην αφήγηση όσο και στη σκηνική πράξη. Όμως, έργα όπως το ”Ποιος ανακάλυψε την Αμερική;” δίνουν χώρο σε γυναικείες φωνές, εμπειρίες και δυναμικές σχέσεις.
Συνεπώς, πρωτοβουλίες που προάγουν τη συμμετοχή των γυναικών σε όλες τις πτυχές της θεατρικής παραγωγής είναι απαραίτητες για την επίτευξη της ισότητας των φύλων στον χώρο του θεάτρου.
Θεωρείς πως το θέατρο οφείλει να παίρνει θέση αφουγκραζόμενο τις κοινωνικές ανάγκες;
Θα έλεγα πως ναι, τουλάχιστον ως μια από τις βασικές του λειτουργίες είναι αυτή!
Το θέατρο, ιστορικά, ήταν πάντα ένας χώρος αντανάκλασης της κοινωνίας, είτε μέσα από την κριτική, είτε μέσα από την ανάδειξη ζητημάτων, είτε ακόμα και μέσα από την καθαρή ψυχαγωγία που λειτουργεί ως αντίβαρο στις κοινωνικές πιέσεις. Από την αρχαία τραγωδία, όπου οι ήρωες συγκρούονταν με θεσμούς και με ηθικά διλήμματα, μέχρι το σύγχρονο πολιτικό θέατρο που λειτουργεί ως καθρέφτης και ως πρόκληση προς το κοινό. Αν δεν αφουγκραζόταν τις κοινωνικές ανάγκες, τότε μάλλον θα ήταν κάτι στατικό και αποκομμένο από την πραγματικότητα. Βέβαια, το πώς κανείς παίρνει θέση έχει σημασία. Δεν χρειάζεται πάντα να είναι στρατευμένο ή διδακτικό· μερικές φορές αρκεί να ανοίγεις διάλογο, να θέτεις ερωτήματα ή ακόμα και να αποτυπώνεις την εποχή με τέτοιο τρόπο ώστε το κοινό να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.
Φωτογραφίες παράστασης: Μαίρη Κόκου
περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ: https://palcoscenico.gr/poios-anakalypse-tin-ameriki-alkmini/