Επιμέλεια συνέντευξης: Άννα Βαμβακάρη
Σήμερα έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε στο Παλκοσένικο την ηθοποιό και σκηνοθέτιδα Νάνσυ Ρηγοπούλου, που πρωταγωνιστεί στην παράσταση «Δικαίωμα στη Λήθη» που ανεβαίνει κάθε Πέμπτη στο Θέατρο Άβατον. Νάνσυ καλώς όρισες, ελπίζω να μη σε πειράζει να μιλάμε στον ενικό.
Καλώς σας βρήκα! Χαίρομαι πολύ!
Πες μας κάποια πράγματα για το έργο “Δικαίωμα στη λήθη” που κάνει πρεμιέρα την Πέμπτη 6 Μαρτίου.
To “Δικαίωμα στη λήθη” το νέο έργο της Δέσποινας Αποστολίδου φέρνει στο επίκεντρο τις ψυχικές ασθένειες. Μέσα από αληθινές ιστορίες ζωής γνωρίζουμε ανθρώπους που είτε έχουν βιώσει κάποια ψυχική ασθένεια, είτε είναι συγγενείς ψυχικά ασθενών. Δύο γυναίκες μιλούν για την εμπειρία τους στο πλατό μιας τηλεοπτικής εκπομπής. Παράλληλα βλέπουμε αληθινές μαρτυρίες ασθενών ή φροντιστών από 1924 έως και σήμερα. Ένα έργο που ενώ έχει ένα θέμα αρκετά βαρύ ο τρόπος γραφής του το καθιστά ένα έργο με χιούμορ και ρεαλιστικό λόγο που ρέει. Όπως άλλωστε και στην ζωή δεν υπάρχει λύπη χωρίς χαρά και το αντίστροφο. Το έργο μας υποδεικνύει ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι γύρω μας, είμαστε εμείς οι ίδιοι και είναι καλό να τους αντιμετωπίζουμε χωρίς ταμπού. Χωρίς η ψυχική ασθένεια να είναι κουτσομπολιό και ο ασθενείς ή ο περίγυρός του δακτυλοδειχτούμενοι. Όλοι έχουμε το δικαίωμα στη λήθη να ξεχάσουμε, να αφήσουμε πίσω ότι μας βαραίνει και να κάνουμε μια νέα αρχή. Προς την αποδοχή , προς το να μιλήσουμε ανοιχτά για ότι μας απασχολεί ή να σιωπήσουμε κρατώντας το ως κάτι προσωπικό γιατί έχουμε το δικαίωμα.
Το κείμενο της παράστασης έχει γράψει η Δέσποινα Αποστολίδου, εσύ σκηνοθετείς και παράλληλα οι δυο σας πρωταγωνιστείτε. Πόσο νοιάξιμο έχετε για αυτή την παράσταση;
Με την Δέσποινα Αποστολίδου όταν ξεκινήσαμε την συνεργασία μας σκεφτόμασταν ποιο θα μπορούσε να είναι το νέο μας έργο ώστε να το δουλέψουμε. Τότε παρατηρώντας γύρω μας και συζητώντας καταλήξαμε στο ότι οι ψυχική υγεία είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους. Έτσι η Δέσποινα ξεκίνησε την έρευνα και την συγγραφή του έργου της. Οπότε δεν έχουμε νοιάξιμο για αυτή την δουλειά μόνο επειδή είναι εξ ολοκλήρου δική μας, ως κάτι καθαρά προσωπικό αλλά έχουμε σκοπό και στόχο να δουν όσοι περισσότεροι μπορούν την παράσταση, ώστε αυτοί που έχουν ψυχικές ασθένειες αλλά και οι συγγενείς τους, να πάρουν θάρρος αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα με αισιοδοξία χωρίς να ντρέπονται. Ενώ παράλληλα οι υπόλοιποι να κατανοήσουμε ότι ο ανθρωπισμός και οι ανεκτικότητα απέναντι στον συνάνθρωπό μας είναι υποχρέωσή μας.
Σε επηρέασε ως σκηνοθέτιδα και ηθοποιό το γεγονός πως το έργο είναι εμπνευσμένο από πραγματικές μαρτυρίες;
Το συγκεκριμένο έργο δεν μπορεί να σε αφήσει αδιάφορο. Πόσο μάλλον όταν εμβαθύνεις σε αυτό ως σκηνοθέτης αλλά ακόμα περισσότερο και ως ηθοποιός ξέροντας ότι αυτοί οι άνθρωποι έζησαν και υπήρξαν ή υπάρχουν. Ενώ πρέπει να υποστηρίξεις και την σκηνοθετική οδηγία ότι λέγοντας την μαρτυρία πρέπει να ακολουθείς και την γραμμή της αποστασιοποίησης. Πολλές από τις ιστορίες πραγματικά με συγκινούν και δυσκολεύομαι να διαχειριστώ αυτά που νιώθω. Με ξεπερνάει ότι κάποιοι άνθρωποι νοσηλευτήκαν χωρίς να έχουν κάποια σοβαρή ψυχική ασθένεια επειδή η οικογένεια δεν τους πρόσεξε φροντίζοντάς τους και αγκαλιάζοντας τους μέσα στον πυρήνα της ή η κοινωνία τους απέκλεισε. Όπως αναφέρεται και στο κείμενο: “Το παιδί χρειαζόταν φροντίδα ήθελε να ξέρει ότι το αγαπάς”. Αυτό νομίζω έχουν ανάγκη και αυτοί οι άνθρωποι γιατί όταν νοσεί η ψυχή χρειάζεται και την κατάλληλη ψυχολογική στήριξη πέρα από την φαρμακευτική.
Πώς λειτουργεί το χιούμορ ως μέσω για την προσέγγιση ενός σοβαρού κοινωνικού ζητήματος;
Η Δέσποινα Αποστολίδου έχει σκιαγραφήσει με τέτοιο τρόπο τους χαρακτήρες και τους διαλόγους βάζοντάς τους σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο που ταιριάζει πολύ στον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα του έργου. Πόσες φορές στην καθημερινότητα μας δεν έχουμε βιώσει άσχημες στιγμές που όταν τις δούμε απέξω μοιάζουν με μαύρη κωμωδία. Εξάλλου όπως προ είπα όλα είναι μέσα στην ζωή και εδώ μιλάμε για καθημερινούς ζωντανούς χαρακτήρες που αντιμετωπίζουν καταστάσεις με όλα τα χρώματα όχι μόνο μαύρο.
Θεωρείς πως οι ψυχικές ασθένειες αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τα συστήματα υγείας από τις υπόλοιπες ασθένειες;
Ναι, δυστυχώς πιστεύω ότι ένα μέρος του συστήματος υγείας δε δίνει την απαραίτητη φροντίδα στα άτομα με ψυχικές ασθένειες. Το βλέπω από ανθρώπους γύρω μου που το αντιμετωπίζουν αυτό στην καθημερινότητα τους. Μου έχει εξομολογηθεί ασθενείς ότι σε νοσοκομείο που είχε πάει για απλές εξετάσεις τον έχουν κοροϊδέψει γιατροί ή τον έχουν αντιμετωπίσει προκατειλημμένα επειδή καταλαβαίνουν ότι έχει κάποια ψυχική ασθένεια. Φυσικά δεν είναι όλο το σύστημα έτσι , υπάρχουν επιστήμονες που είναι πραγματικά και ουσιαστικά κοντά σε αυτούς τους ανθρώπους δίνοντάς τους κάθε είδους φροντίδα , φαρμακευτική και ψυχική μα πάνω από όλα ανθρώπινη. Θέλουμε όμως πολύ δουλειά ακόμα για να πάψουμε να πιστεύουμε ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι ενοχλητικοί ή ντροπιαστικοί και να τους αποδεχτούμε.
Το θέατρο μπορεί να επηρεάσει την κοινωνική πραγματικότητα;
Το θέατρο ανέκαθεν περνούσε μηνύματα στην κοινωνία και δεν έχει σταματήσει να το κάνει. Άλλωστε λειτουργεί και ως μέσω ψυχαγωγίας και πολλές φορές ως ψυχοθεραπεία είτε βλέποντας θέατρο είτε με το να ασχολείσαι με αυτό.
Πρόσφατα στην Ελλάδα αναγνωρίστηκε ο ρόλος της “πολιτιστικής συνταγογράφησης”, που αφορά στη δυνατότητα των ψυχιάτρων, πέρα από τις κύριες θεραπευτικές αγωγές, να μπορούν να συνταγογραφούν πολιτιστικά δρώμενα όπως την παρακολούθηση μιας παράστασης ή την επίσκεψη σε ένα μουσείο. Ποιες είναι οι σκέψεις σου για αυτό;
Αυτό είναι πραγματικά λυτρωτικό! Είναι μια κίνηση που μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των ψυχικών ασθενειών. Ένα σημαντικό βήμα μπροστά για την ψυχική υγεία. Εδώ δείχνουν οι επιστήμονες της ψυχιατρικής έναν εναλλακτικό τρόπο θεραπείας. Ο πολιτισμός μας φέρνει πιο κοντά στην κοινωνία κάτι που έχουν ανάγκη οι ασθενείς. Χρειάζονται να νιώθουν μέρος της και όχι στιγματισμένοι και εκτός. Επίσης η τέχνη και ο πολιτισμός μας δημιουργούν όμορφα συναισθήματά που τα έχουμε όλοι ανάγκη στην καθημερινότητά μας.
Στο Παλκοσένικο είμαστε συλλέκτες θεατρικών ιστοριών και στιγμών, πάνω και πίσω απ΄ τη σκηνή. Κλείνοντας την κουβέντα μας θα ήθελες να μας χαρίσεις κι εσύ μια δική σου ανάμνηση για τη συλλογή μας;
Κάθε μας πρόβα και προσπάθεια προς τον στόχο είναι μια όμορφη ανάμνηση που όταν φτάνεις στον σταθμό δεν το πιστεύεις ότι όλο αυτό έχει γίνει πραγματικότητα. Ότι τα κατάφερες… αυτό από μόνο του είναι μια μεγάλη εμπειρία, μια μοναδική στιγμή.
Νάνσυ σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ για την όμορφη κουβέντα μας. Ήταν μεγάλη χαρά για εμάς να σε φιλοξενήσουμε σήμερα στο Παλκοσένικο. Σου εύχομαι ολόψυχα υγεία, ευτυχία και δημιουργικότητα!
Ευχαριστώ θερμά για την όμορφη συζήτηση. Να είμαστε όλοι καλά!
περισσότερα για την παράσταση εδώ.