Επιμέλεια συνέντευξης: Άννα Βαμβακάρη
Σήμερα έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε στο Παλκοσένικο τη σκηνοθέτιδα Ειρήνη Λαμπρινοπούλου, με αφορμή την παράσταση “Πνεύμονες”, που ανεβαίνει στο Θέατρο Κάτω απ’ τη Γέφυρα.
Μίλησέ μας για το έργο “Πνεύμονες” το οποίο σκηνοθετείς και που έκανε πρεμιέρα τη Δευτέρα 24 Μαρτίου, στο Θέατρο Κάτω από τη Γέφυρα.
Oι Πνεύμονες είναι ένα έργο του Duncan Macmillan που γράφτηκε το 2011 και πρωτοπαρουσιάστηκε στην Ουάσινγκτον την ίδια χρονιά. Το 2013 βραβεύτηκε στα Off West End Awards ως το Καλύτερο Θεατρικό Έργο της χρονιάς. Έχει παρουσιαστεί σε διάφορα θέατρα του κόσμου και στην Ελλάδα παίχτηκε πριν κάποια χρόνια σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Λάλου. Πραγματεύεται τη σχέση ενός ζευγαριού, ενός άντρα και μίας γυναίκας, με αφορμή την πρόταση του ενός να κάνουν ένα παιδί. Πώς θα άλλαζε αυτό τη δυναμική της σχέσης τους; Είναι άραγε έτοιμοι να κάνουν αυτό το βήμα; Είναι η εποχή κατάλληλη για να φέρουν ένα παιδί σε αυτόν τον κόσμο; Ο συγγραφέας διαπλέκει το ζήτημα της γονεϊκότητας, της οικολογικής κρίσης και το ζήτημα της επικοινωνίας των ανθρωπίνων σχέσεων με έναν φρέσκο, ελλειπτικό και παιγνιώδη τρόπο.
Πώς προέκυψε η συνεργασία σου με το θέατρο Κάτω από τη Γέφυρα;
Θα έλεγα πως ήταν ένα καλλιτεχνικό συνοικέσιο από την Μαρία Μοσχούρη και τη Βένια Σταματιάδη, οι οποίες με σύστησαν στην Ελένη Δαφνή. Γνωριστήκαμε ένα πρωινό του Δεκέμβρη στα Εξάρχεια και μου μίλησε για τους Πνεύμονες, ένα έργο που μέχρι τότε δεν γνώριζα, παρά μόνο ακουστά, χωρίς να προδώσει ούτε τη φόρμα ούτε τις ιδιαιτερότητές του. Λίγες μέρες αργότερα, τελείωσα την πρώτη ανάγνωση έχοντας πλαντάξει στο κλάμα. Πήρα την Ελένη τηλέφωνο και της είπα πως είμαι μέσα. Δεν ήξερα πώς θα γινόταν, δεν είχα σκεφτεί πολλά πράγματα, αλλά η παρόρμησή μου έλεγε ναι!
Για το έργο “Πνεύμονες” ο ίδιος ο Macmillan αναφέρει πως ήθελε να γράψει ένα έργο για δύο πολύ καλούς ηθοποιούς, που αφηγούνται μια ιστορία σε άδεια σκηνή. Ήταν μια σκηνοθετική πρόκληση αυτό για σένα;
Τεράστια! Η συνειδητοποίηση ότι το μόνο που είχα να κάνω από σκηνοθετικής πλευράς ήταν να κατανοήσω το κείμενο, τη δομή των διαλόγων, το subtext, την εποχή που γράφτηκε σε αναλογία με τη δική μας και όλα αυτά να αποδοθούν μόνο μέσω της υποκριτικής! Δεν μπορούσα να πιαστώ από πουθενά αλλού πέραν της σχέσης αυτών των δύο χαρακτήρων, από τη σκηνική τους μετάπλαση, την ενέργεια που ο Βασίλης και η Ελένη θα έπρεπε να μεταφέρουν για να συν-αφηγηθούν αυτή την ιστορία. Δύο ηθοποιοί, απογυμνωμένοι από φώτα, σκηνικά και κοστούμια, που διαρκώς συζητούν και συνυπάρχουν σε μία άδεια σκηνή. Ωστόσο, η κειμενική φόρμα, η τρυφερότητα με την οποία αποδίδεται το πέρασμα του χρόνου από τον συγγραφέα, η απλότητα του τέλους και η έμφαση στην ανάγκη για βαθιά κατανόηση του άλλου ήταν ικανοποιητικοί λόγοι για να παρακούσω τους φόβους μου και να επικεντρωθώ σε αυτό που αποτελεί την πεμπτουσία του θεάτρου, στον/ην ηθοποιό και την ιστορία που καλείται να αφηγηθεί.
Η Ελένη Δαφνή και ο Βασίλης Ζώης καλούνται να ζωντανέψουν επί σκηνής το έργο του Macmillan υπό τις σκηνοθετικές σου οδηγίες. Πώς ήταν αυτή η συνεργασία;
Μαγική! Είναι και οι δύο εξαιρετικοί συνεργάτες και πολύ φωτεινοί ηθοποιοί. Με απόλυτη ειλικρίνεια, νιώθω ότι εμπιστευτήκαμε ο ένας την άλλη εξ αρχής. Μπήκαμε με ανοιχτή καρδιά και ελεύθερο μυαλό και θέλω να πιστεύω πως βγήκε και στους τρεις σε πολύ καλό.
Έχεις εργαστεί και ως σκηνοθέτιδα και ως βοηθός στη σκηνοθεσία. Πόσο διαφορετική είναι η κάθε εμπειρία ως προς την ευθύνη, τη δημιουργικότητα και την ελευθερία που έχεις;
Θα έλεγα ότι είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ τους πόστα, αν και τα δύο συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία των προβών και σε ένα ολοκληρωμένο παραστατικό αποτέλεσμα. Ως βοηθός σκηνοθέτη/ριας, η ευθύνη μου σχετίζεται με ένα πιο τεχνικό σκέλος, όπως είναι η διαμόρφωση της πρόβας (π.χ. πρόγραμμα προβών, ενημέρωση συντελεστών για αλλαγή προγραμμάτων, επιμέλεια του χώρου της πρόβας κλπ). Από την άλλη πλευρά, η σκηνοθεσία είναι το μέσο χάρη στο οποίο αισθάνομαι πλήρη δημιουργικότητα και ελευθερία.
Ανήκεις και εσύ στη γενιά των ηρώων της παράστασης. Νιώθεις να συμπάσχεις με τους προβληματισμούς τους;
Σε μία μετά-πανδημική περίοδο επισφάλειας, το κέντρο των συζητήσεων, νομίζω, έχει εν μέρει μετατοπιστεί. Η οικολογική κρίση συνεχίζει να αποτελεί καίριο ζήτημα, αλλά συχνά εκτοπίζεται, ενδεχομένως και αντιδραστικά, από πιο καθημερινούς προβληματισμούς. Οι άνθρωποι – όπως και οι χαρακτήρες των Πνευμόνων – δέχονται έναν καταιγισμό από ειδήσεις, άρθρα, stories, threads, έρευνες, στατιστικά, τα οποία αδυνατούν να παρακολουθήσουν και να αφομοιώσουν, με αποτέλεσμα να γίνονται κυνικοί, παθητικοί παρατηρητές. Αλλάζουμε διατροφή, κάνουμε ανακύκλωση, παίρνουμε τα μέσα, κουβαλάμε παντού το παγούρι ή την κούπα μας, αλλά το eco-anxiety είναι εκεί και μας υπενθυμίζει ότι το στοίχημα δεν κρίνεται στο ατομικό, αλλά στο συλλογικό.
Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια; Ετοιμάζεις κάτι μετά τους Πνεύμονες;
Ευελπιστώ οι Πνεύμονες να ταξιδέψουν, σε Φεστιβάλ αλλά και σε άλλα θέατρα της Ελλάδας. Το καλοκαίρι θα σκηνοθετήσω μία παράσταση στο πλαίσιο του “Όλη η Ελλάδα Ένας Πολιτισμός” με προσωρινό τίτλο “θα έρθουν καλύτερες μέρες”. Πρόκειται για μία μεταγραφή της ιστορίας των Τριών Αδελφών του Anton Checkov δανειζόμενη στοιχεία από τον μύθο των Ατρειδών.
Ειρήνη σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ για την όμορφη κουβέντα μας! Ήταν μεγάλη χαρά για εμάς να σε φιλοξενήσουμε σήμερα στο Παλκοσένικο. Σου εύχομαι ολόψυχα υγεία, ευτυχία και δημιουργικότητα.
Φωτογραφίες: Joey Leo
περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ: https://palcoscenico.gr/pneumones_tou_duncan_macmillan_katw-apo-th-gefura/