Επιμέλεια συνέντευξης: Βαμβακάρη Άννα
Ελένη με μεγάλη χαρά σε καλωσορίζουμε στο Παλκοσένικο, μπορούμε αν συμφωνείς και εσύ φυσικά να μιλάμε στον ενικό. Η σημερινή μας κουβέντα γίνεται με αφορμή την εξαιρετική παιδική-εφηβική παράσταση “Κρατάς Μυστικό;” την όποια έγραψες εσύ και ανεβαίνει στο Θέατρο Κάτω απ’ τη Γέφυρα. Αλλά πριν μιλήσουμε για αυτή, πάμε να μάθουμε λίγα πράγματα για σένα.
Πώς είναι για ένα παιδί να μεγαλώνει μέσα σε ένα θέατρο; Θυμάσαι κάποια ιστορία που θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας;
Δεν σου κρύβω ότι αυτή η ερώτηση με δυσκολεύει πολύ. Ίσως γιατί δεν ξέρω πώς είναι ένα παιδί να μεγαλώνει έξω από το θέατρο. Μπορώ να υποθέσω ότι το απομυθοποίησα κάπως γρήγορα, αλλά και γοητεύτηκα ταυτόχρονα. Ήξερα πώς λειτουργούν όλα πίσω και πάνω στη σκηνή, αλλά ταυτόχρονα μαγευόμουν και ταξίδευα με την αφήγηση της εκάστοτε ιστορίας. Θυμάμαι πολλές στιγμές από εκείνη την περίοδο. Τους ηθοποιούς στο φουαγιέ να τραγουδούν και να κάνουν αστεία ανάμεσα από δύο παιδικές παραστάσεις, να βοηθάω μία ηθοποιό να ντυθεί σε μια γρήγορη αλλαγή στα παρασκήνια, να λέω τα λόγια μου ξανά και ξανά κρατώντας ένα κόκκινο τριαντάφυλλο πίσω από την κουρτίνα λίγο πριν βγω να πω το μονόλογο μου (ο πρώτος μου ρόλος στα 8), να ντύνομαι γάτα και να εισβάλω στην τελευταία παράσταση της σεζόν και πολλές ακόμα.
Οι θεατροτεχνίτες και οι θεατροτεχνίτισσες, οι απόφοιτοι δηλαδή της δραματικής σχολής του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, όπως εσύ, έχουν τη φήμη πως καταπιάνονται με όλα και υπηρετούν το θέατρο “ολιστικά”. Φαίνεται πως ούτε εσύ αποτελείς εξαίρεση. Παίζεις, γράφεις, σκηνοθετείς και διδάσκεις. Τι σου έχουν προσφέρει αυτές οι πολύπλευρες εμπειρίες ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνιδα;
Θα μου επιτρέψεις εδώ να προσθέσω ως θεατροτεχνίτισσα και μεγαλωμένη στο θέατρο ότι μεταφέρω και σκηνικά, κάνω και ταξιθεσία, κόβω εισιτήρια και το κυριότερο φτιάχνω εξαιρετικό ποπ κορν (γέλια). Στο καλλιτεχνικό κομμάτι τώρα, η ενασχόληση μου σε διαφορετικά επίπεδα με βοηθά να εξερευνώ τους διαφορετικούς τρόπους δημιουργίας. Φυσικά δε θεωρώ ότι είμαι το υπερταλέντο που τα καταφέρνω σε όλα καλά. Αλλά προσπαθώ να μαθαίνω, να ζητάω βοήθεια, να συνεργάζομαι και φυσικά να μοιράζομαι την όποια γνώση κι εμπειρία.
Μαζί με την Μαρία Τζάνη είστε υπεύθυνες για το θεατρικό εργαστήρι ενηλίκων του Θεάτρου Κάτω από τη Γέφυρα. Τι ρόλο πιστεύεις πως μπορεί να παίξει το θέατρο σε μια εποχή που οι άνθρωποι κλείνονται στον εαυτό τους όλο και περισσότερο και οι ανθρώπινες σχέσεις γίνονται πιο δύσκολες;
Με την Μαρία μας συνδέουν αρκετά! Πέρα από την φιλία, τις σπουδές και τις διάφορες επαγγελματικές συνεργασίες, έχουμε μια κοινή αντίληψη για τον τρόπο που το θέατρο επιδρά στην κοινωνία. Το θέατρο έχει έναν μοναδικό τρόπο να φέρνει τους ανθρώπους κοντά. Σε μια εποχή όπου η αποξένωση και η μοναξιά, κυρίως λόγω των social, γίνονται ολοένα και πιο έντονες, η θεατρική πράξη λειτουργεί ως γέφυρα επικοινωνίας και έκφρασης. Μέσα από το θεατρικό εργαστήρι το άτομο μπορεί να καλλιεργήσει τη συνεργασία, την ομαδικότητα, την ενσυναίσθηση, να ενισχύσει τη συναισθηματική έκφραση, να επαναπροσδιορίσει την έννοια του λάθους και να θυμηθεί την αίσθηση του παιχνιδιού. Με την Μαρία λοιπόν δεν μας ενδιαφέρει να κάνουμε ένα θεατρικό εργαστήρι μάθημα υποκριτικής, αλλά ένα καταφύγιο όπου το άτομο θα συνδεθεί ξανά με τον εαυτό του και τους γύρω του. Πιστεύουμε πως στις σημερινές συνθήκες επιβίωσης το θέατρο γίνεται μια πράξη αντίστασης και βαθιάς ανθρώπινης επαφής. Είναι χρήσιμο να προσθέσω ότι με την ίδια λογική δουλεύει και ο Χρήστος Χρήστου στα παιδικά κι εφηβικά τμήματα του εργαστηρίου.
Το 2022 έγραψες το “Κρατάς μυστικό;” υπό τη μορφή κόμικ. Θέλεις να μας μιλήσεις για αυτό και για το πώς επέλεξες να ασχοληθείς με ένα τόσο “δύσκολο” θέμα;
Όλα τα οφείλω στο γιο μου. Το “Κρατάς μυστικό;” είναι ένα digital comic με θέμα την παιδική σεξουαλική κακοποίηση. Στην δεύτερη καραντίνα το κίνημα του metοo είχε εδραιωθεί στην Ελλάδα. Υπήρχαν πολλοί που βρήκαν το θάρρος και μίλησαν ανοιχτά για τα προσωπικά τους βιώματα. Έκανα κι εγώ η ίδια πολλές συζητήσεις με κοντινούς μου ανθρώπους για εμπειρίες που μας στιγμάτισαν στην παιδική ηλικία. Όμως η κύρια αφορμή που με ώθησε να γράψω ήταν ο γιος μου, τριών χρόνων τότε. Ήθελα να φτιάξω ένα παραμύθι για να μπορούμε μέσα από αυτό να μιλήσουμε για το τι κάνω όταν ένα άγγιγμα δεν μου αρέσει, τι είναι ένα κακό μυστικό και σε ποιον μπορώ να μιλήσω όταν νιώθω άβολα. Η ψυχολογία ένας παιδιού που κακοποιείται διαστρεβλώνει την πραγματικότητα. Τα παιδιά νιώθουν ότι έχουν μερίδιο ευθύνης και δε μιλάνε. Έκανα εκτενή έρευνα πριν γράψω το comic και πήρα την γνώμη ειδικών πριν το ανεβάσω. Αξίζει εδώ να αναφέρω ότι το comic επιχορηγήθηκε τη χρονιά εκείνη από το ΥΠ.ΠΟ. στον ψηφιακό πολιτισμό και ήταν διαθέσιμο χωρίς χρέωση.
Πόσο εύκολα μεταφέρεται ένα κόμικ στη σκηνή ενός θεάτρου ή στο χώρο ενός σχολείου;
Όταν δημιουργήθηκε το comic πολύ φίλοι δάσκαλοι μου έστελναν μήνυμα ότι το έδειχναν στην τάξη και είχε μεγάλη απήχηση στα παιδιά. Έτσι μου ήρθε η ιδέα ότι αυτή η ιστορία πρέπει να ταξιδέψει και τι πιο όμορφο από το να δημιουργηθεί μια θεατρική παράσταση που θα μπορεί να πηγαίνει παντού. Οι προσπάθειές μου να διασκευάσω το comic δεν πήγαν και πολύ καλά. Έτσι ζήτησα τη βοήθεια της φίλη και συνεργάτιδάς μου, Κατερίνας Παπαναστασάτου, η οποία έκανε μια εξαιρετική θεατρική διασκευή γεμάτη τρυφεράδα και χιούμορ. Η σκηνοθεσία δε με δυσκόλεψε. Είχα ένα εξαιρετικό κείμενο και έναν πολύ καλό ηθοποιό, τον Θράσο Σταθόπουλο, ο οποίος έχει γράψει και τη μουσική της παράστασης. Μαζί δουλέψαμε με ειλικρίνεια, απλότητα και σεβασμό στην ευαλωτότητα της ηλικίας. Τα παιδιά από τις πρώτες παραστάσεις μας εντυπωσίασαν με την προσήλωση και τη συμμετοχή τους στην παράσταση. Νιώθουμε πολύ περήφανες όλοι για αυτό!
Θέλεις να μας περιγράψεις τι συμβαίνει μετά το τέλος της παράστασης και ποιες είναι οι αντιδράσεις των παιδιών;
Καταρχάς αξίζει να σου πω τι γίνεται την ώρα της παράστασης. Τα παιδιά ταυτίζονται πλήρως με τον ήρωα ανεξάρτητα από την ηλικία τους. Έχουμε παίξει σε παιδιά πρώτης Δημοτικού αλλά και Δευτέρας Γυμνασίου, με την προσοχή τους να μην φεύγει ποτέ από την ιστορία. Στο τέλος της παράστασης ακολουθεί ένα θεατροπαιδαγωγικό παιχνίδι, σχεδιασμένο από τη Νατάσσα Σφενδυλάκη κι εκτελεσμένο από εμένα. Με τα παιδιά παίζουμε με τις έννοιες της παράστασης στοχεύοντας στην ενεργή συμμετοχή των μαθητών. Εκεί φυσικά γίνονται προσαρμογές ανάλογα την ηλικία. Οι μαθητές απολαμβάνουν όταν η φωνή τους ακούγεται.
Στα σχολεία, εν έτει 2025, η σεξουαλική αγωγή δεν αποτελεί σχολικό μάθημα. Ποια είναι η γνώμη σου για αυτό; Θεωρείς σημαντική τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση παιδιών και εφήβων, ώστε να μπορούν να αντιλαμβάνονται και να μιλούν μεταξύ άλλων για την κακοποίηση;
Εύχομαι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση να υπήρχε και στο δικό μου σχολείο. Δεν καταλαβαίνω γιατί να επικρατεί αυτή η ενοχοποίηση της σεξουαλικότητας. Πιστεύω ότι στα παιδιά και στους εφήβους πρέπει να μιλάμε ανοιχτά για αυτό το θέμα, ώστε να ξεμπλοκάρεται οποιαδήποτε προκατάληψη και να μαθαίνουν το σώμα τους . Η γνώση είναι δύναμη, το λέω και στην παράσταση αυτό. Τα ενημερωμένα παιδιά είναι ασφαλή. Κάποιοι δάσκαλοι και γονείς φοβούνται να φέρουν τα παιδιά τους στην παράσταση μήπως και τα πονηρέψουν. Εγώ τους απαντώ ότι η πρόληψη δεν έβλαψε ποτέ κανέναν. Η παράσταση δεν έγινε για να σοκάρει αλλά για να ενημερώσει και να προστατεύσει!
Πρόκειται για μια παράσταση που έχει τη δυνατότητα να “επισκέπτεται” και σχολεία πέρα από τις παραστάσεις στο θέατρο. Τι μπορεί να προσφέρει αυτή η παράσταση σε παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς;
Το “Κρατάς μυστικό;” προσφέρει στα παιδιά, στους γονείς και στους δασκάλους ένα κοινό κώδικα επικοινωνίας που θα μπορούν να ανατρέχουν σε αυτόν όποτε τον χρειάζονται. Στην παράστασή μας έχουν έρθει οικογένειες και δύο φορές διότι θέλουν να το ξαναδούνε με το παιδί τους ή φέρνοντας φίλους για να αποκτήσουν αυτή την κοινή εμπειρία, η οποία οδηγεί σε εποικοδομητικές συζητήσεις. Η επίσκεψη στο σχολείο ήταν και παραμένει ο πρώτος μας στόχος, θέλουμε να απευθυνθούμε σε όσο περισσότερους μαθητές και ειδικά σε αυτούς που θα δυσκολεύονταν να έρθουν με την οικογένειά τους στο θέατρο.
Μάθαμε πως τον Μάρτιο ετοιμάζετε κάτι όμορφο στο θέατρο Κάτω από τη Γέφυρα, θέλεις να μας μιλήσεις λίγο για αυτό;
Τον Μάρτιο θα ανέβει το έργο “ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ” του βραβευμένου Άγγλου συγγραφέα Duncan Macmillan, σε σκηνοθεσία της Ειρήνης Λαμπρινοπούλου. Είμαι πολύ χαρούμενη για αυτή τη συνεργασία κι αδημονώ να δω πού θα μας βγάλει! Στο θέμα της παράστασης τώρα: ένα σύγχρονο ζευγάρι έρχεται αντιμέτωπο με το θέμα της γονεϊκότητας. “Να κάνει παιδί κανείς σήμερα ή να μην κάνει;”. Και νομίζω πως αυτή είναι μια ερώτηση που έχει περάσει και περνάει από το μυαλό όλων όσων έχουν ή δεν έχουν παιδί!
Ελένη σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ για την όμορφη κουβέντα μας, ήταν μεγάλη χαρά μας να σε φιλοξενήσουμε στο Παλκοσένικο και σου εύχομαι να είσαι πάντα υγιής, ευτυχισμένη και δημιουργική!
Εγώ σε ευχαριστώ!
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ.