Επιμέλεια συνέντευξης: Άννα Βαμβακάρη
Σήμερα έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε στο Παλκοσένικο την Ελένη Νιωτάκη, που πρωταγωνιστεί στην παράσταση “Τέλματα / Νεκροταφείο” που ανεβαίνει στο ΠΛΥΦΑ.
Πες μας τι πραγματεύεται η παράσταση Τέλματα / Νεκροταφείο.
Το αναπόδραστο της ανθρώπινης φύσης/κατάστασης/μοίρας, σε έναν κόσμο όπου οι μύθοι επαναλαμβάνονται αιώνια απαρασάλευτοι και αναπόδραστοι, με αδιαμφισβήτητες αλήθειες που παίρνονται ως δεδομένες.
Σε αυτή την παράσταση είσαι και βοηθός σκηνοθέτη και επιμελείσαι μαζί με τη Ραφαηλία Γύφτου τη σκηνογραφία και την ενδυματολογία. Οι πολλαπλοί ρόλοι σου λειτουργούν υποστηρικτικά ή ανταγωνιστικά ως προς την υποκριτική;
Νομίζω ότι απλώς αλλάζω εστίαση. Όταν συζητάμε με τον Κωνσταντίνο ή τη Ραφαηλία για θέματα σκηνοθεσίας-σκηνογραφίας ενδυματολογίας με απασχολεί το πώς θα αποδοθεί η συνολική εικόνα που θέλουμε να συντεθεί και όχι η σημασία του χαρακτήρα που ενσαρκώνω μέσα σε αυτή, ακόμη και αν οι επιλογές που κάνουμε είναι ‘‘εις βάρος’’ του. Όταν, πάλι, βρίσκομαι επί σκηνής παίρνω ως δεδομένες τις αποφάσεις των συντελεστών που καθορίζουν τη σκηνοθεσία, τη σκηνογραφία, τη μουσική κ.ό.κ. και διεκδικώ τα ‘‘δίκια’’ του χαρακτήρα μου υπηρετώντας την ιστορία ως μέρος του συνόλου πλέον. Το ότι μερικές φορές καταλήγω να διαφωνώ με τον εαυτό μου ανάλογα με το σε ποιο πόστο βρίσκομαι, έχει πολύ ενδιαφέρον.
Με τον Κωνσταντίνο Αβράμη, σκηνοθέτη της παράστασης συνεργάζεστε ξανά, ποια είναι τα συστατικά που κάνουν μια θεατρική συνεργασία επιτυχημένη;
Το αν είναι επιτυχημένη κρίνεται σε κάθε μας εγχείρημα και σίγουρα όχι από εμάς. Ωστόσο, ο λόγος για τον οποίο έχουμε μία σταθερή συνεργασία εκκινεί από το ότι μοιραζόμαστε κοινούς προβληματισμούς, συνεχίζει με το ότι έχουμε αναπτύξει έναν κοινό κώδικα που μας εκφράζει και ολοκληρώνεται με το ότι καθένας μας φέρει έναν πολύ διαφορετικό κόσμο. Είτε αφορά θέματα αισθητικής είτε θέματα οπτικής, πολύ συχνά διαφωνούμε σε ακραίο βαθμό, γεγονός που οδηγεί σε μία δημιουργική σύγκρουση και μία δυναμική σύνθεση που διαρκώς τίθεται υπό αμφισβήτηση και επαναδιαπραγμάτευση. Ώσπου οι κόσμοι μας να συναντηθούν και να αναφωνήσουμε μαζί: ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ.
Όπως αναφέρεται στο σκηνοθετικό σημείωμα, το έργο αποτελεί μια αλληγορική πολιτική φάρσα, εντοπίζονται αντανακλάσεις του στην κοινωνία μας;
Φυσικά, διαφορετικά δεν θα είχε λόγο να παρασταθεί. Η ερμηνεία και οι αντιστοιχίες, βέβαια, παραμένουν ανοιχτές σε κάθε θεατή, αλλά και κάθε συντελεστή.
Όταν μιλάς για το θέατρο χαμογελάς, τι είναι αυτό που σε κινεί ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνιδα;
Με κινεί η κίνηση. Η στασιμότητα, η απραξία με ανησυχεί, οι τελματωμένες καταστάσεις και οι συμβιβασμοί με αναστατώνουν και μου δημιουργούν ένα αίσθημα ασφυξίας. Η τέχνη δεν μπορεί να ζήσει σε τέτοιες συνθήκες και γι’ αυτό νομίζω πως τη ζητώ και την αναζητώ διαρκώς.
Σε μεγάλο βαθμό το θεατρικό κοινό της χώρας μας αποτελείται από γυναίκες. Με μια γρήγορη ματιά όμως στις αφίσες των παραστάσεων και τις διανομές παρατηρούμε πως οι γυναίκες που συμμετέχουν στις περισσότερες παραστάσεις είναι λιγότερες συγκριτικά με τους άνδρες. Αν και η παράστασή σας αποτελεί εξαίρεση, εσύ ως ηθοποιός και σκηνοθέτιδα τι παρατηρείς; Και ποιες είναι οι σκέψεις σου σχετικά με αυτό;
Νομίζω ότι το 2025 είναι πολύ αργά για να μιλάμε ακόμα για έμφυλες διακρίσεις. Πιστεύω ότι σε κάθε θέση δεν πρέπει να επιλέγεται ο άντρας ή η γυναίκα, αλλά ο άνθρωπος που μπορεί να φέρει εις πέρας το εκάστοτε ζητούμενο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οι γυναίκες δεν έχουν κανέναν λόγο να περιορίζονται ή να αποκλείονται από κανένα ρόλο, αλλά ούτε και να υπερπροωθούνται από μηχανισμούς που θέλουν να τις εκμεταλλευτούν στο πλαίσιο μιας δήθεν υπεράσπισης των δικαιωμάτων τους, καθώς σε καμία από τις δύο περιπτώσεις δεν επιτυγχάνεται η πραγματική ισότητα που διεκδικούμε και απαιτούμε.
Όταν δεν παίζεις, βλέπεις θέατρο; Έχεις ξεχωρίσει κάποια/κάποιες παραστάσεις του φετινού χειμώνα;
Με γεμίζει το να ακούω ιστορίες και να χάνομαι μέσα σε αυτές όχι μόνο από σκηνής, αλλά και από πλατείας. Οι παραστάσεις του φετινού χειμώνα που με συγκίνησαν -με διαφορετικό τρόπο η καθεμία- είναι ο «Γυάλινος κόσμος», του Tennessee Williams που ανέβηκε στη σκηνή της Φρυνίχου του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, σε σκηνοθεσία Antonio Latella και ο «ΑΙΑΥΤΟΣ», του Δημήτρη Δημητριάδη που ανέβηκε στη Θέατρο Σφενδόνη, σε σκηνοθεσία Χάρη Φραγκούλη.
Στο Παλκοσένικο συλλέγουμε ιστορίες που έχουν σημαδέψει τη μνήμη των ανθρώπων του θεάτρου, είτε μπροστά, είτε πίσω από τη σκηνή. Ακόμα και πριν αποφασίσουν να ασχοληθούν με το θέατρο. Έχεις κάποια ιστορία που θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας;
Με σημαδεύουν πρόσωπα και μέχρι στιγμής αισθάνομαι πολύ τυχερή, γιατί ξέρω πως λέγοντάς σας τώρα αυτήν την ιστορία αδικώ πολλές άλλες. Το Μάιο του 2023 επισκεφθήκαμε με τον Κωνσταντίνο και τον Αλέξανδρο (τον αδερφό μου που σε όλες τις παραγωγές μας μας βοηθάει με κάθε δυνατό και αδύνατο τρόπο!) τον αρχαιολογικό χώρο του Ηραίου Περαχώρας, επειδή εκεί προγραμματίζαμε μεταξύ άλλων σταθμών να παρουσιάσουμε την «αγωνία ιερή». Μόλις φτάσαμε, μας παρέλαβε με τον πιο φιλόξενο και εγκάρδιο τρόπο ο κύριος Κώστας, ο φύλακας του χώρου, που μας προσέφερε μία ολοκληρωμένη και αναλυτική ξενάγηση, ρώτησε για την παράστασή μας, μας μίλησε ο ίδιος για την πρόσληψη του έργου του Άγγελου Σικελιανού και της Εύας Πάλμερ στην ευρύτερη περιοχή του Λουτρακίου και μας αποχαιρέτησε λέγοντας ότι ανυπομονεί να μας ξαναδεί. Πράγματι, τέσσερεις μήνες μετά, όταν επιστρέψαμε για τις παραστάσεις μας, ο κύριος Κώστας μας περίμενε με μεγάλη χαρά. Παρ’ όλο που οι παραστάσεις μας ήταν εκτός του ωραρίου φύλαξης, είχε συνεννοηθεί και με τους άλλους δύο φύλακες του αρχαιολογικού χώρου να έρχονται μετά τη λήξη της βάρδιάς τους για να μας βοηθούν σε οτιδήποτε χρειαζόμαστε και να υποδέχονται τον κόσμο. Το αποκορύφωμα ήταν πως όχι μόνο ήρθε, αλλά παρακολούθησε την παράσταση και τις δύο βραδιές, λέγοντας πως αφενός ήθελε να είναι δίπλα μας για να μας στηρίζει κι αφετέρου πως όταν είδε την ιστορία αυτής της γυναίκας την πρώτη φορά τον συγκίνησε βαθιά. Αφού αποχαιρετιστήκαμε και ανανεώσαμε το ραντεβού μας για κάποια επόμενη ακαθόριστη επίσκεψή μας, φύγαμε με την καρδιά μας λίγο πιο γεμάτη και λίγο πιο ζεστή. Γιατί κάνουμε θέατρο, αν όχι γι’ αυτό;
Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια;
Η αλήθεια είναι ότι με τον Κωνσταντίνο και τρεις πολύ ταλαντούχες κυρίες (Δέσποινα Γεώργα, Λίνα Μπότη, Μαρίσσα Φαρμάκη) ήδη ετοιμάζουμε ένα νέο έργο με τίτλο «Τanikō» για τον Ιούνιο, με το οποίο θα συμμετέχουμε στο OFF OFF Athens Theatre Festival 2025 του Επί Κολωνώ. Πρόκειται για μία μεγάλη πρόκληση για εμάς, καθώς θα έχει μία εντελώς διαφορετική σκηνοθετική ματιά και προσέγγιση από αυτή που είχαν οι παραστάσεις μας μέχρι τώρα. Την ίδια περίοδο θα ταξιδέψουμε την «αγωνία ιερή -στον αργαλειό της Εύας Palmer Σικελιανού» στο Saarbrücken στη Γερμανία, για το οποίο και είμαι πολύ ενθουσιασμένη!
Ελένη σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ για την όμορφη κουβέντα μας! Ήταν μεγάλη χαρά για εμάς να σε φιλοξενήσουμε σήμερα στο Παλκοσένικο. Σου εύχομαι ολόψυχα υγεία, ευτυχία και δημιουργικότητα.
Εγώ σας ευχαριστώ, ήταν χαρά μου!
περισσότερα για την παράσταση εδώ: https://palcoscenico.gr/telmata-nekrotafeio-kwnstantinos-avramis-plyfa/