Επιμέλεια Συνέντευξης: Ελπινίκη Νίνου
Ένα interview για το “Interview”
Δώδεκα χρόνια μετά την πρώτη του εμφάνιση, το Interview επιστρέφει στη σκηνή του Θεάτρου Olvio για να θυμίσει πως η συνθήκη της «συνέντευξης» δεν περιορίζεται πια στα γραφεία προσλήψεων — αλλά διαπερνά κάθε πτυχή της κοινωνικής και προσωπικής μας ζωής. Μία φωνή που ανακρίνει, τέσσερις υποψήφιοι που προσπαθούν να αποδείξουν την αξία τους, και πίσω απ’ όλα ένα σύστημα που παρατηρεί, αξιολογεί, επιλέγει, απορρίπτει. Η ομάδα Εμείς επιστρέφει στο δικό της υλικό, σε ένα έργο που γεννήθηκε μέσα από τη συλλογική γραφή και τη σωματική έρευνα, την εποχή της οικονομικής κρίσης. Σήμερα, σε μια κοινωνία όπου η επισφάλεια, η υπερέκθεση και ο φόβος της απόρριψης είναι σχεδόν αυτονόητοι, το Interview αποκτά νέα ένταση — άλλοτε σατιρική, άλλοτε σπαρακτική. Μιλήσαμε με τα μέλη της ομάδας για τη γένεση και την επανεφεύρεση του έργου, για την έννοια της εξουσίας στο θέατρο και την καθημερινότητα, και για το πώς η σκηνή μπορεί να γίνει ένας καθρέφτης όπου βλέπουμε όχι μόνο τους «άλλους», αλλά και τον ίδιο μας τον εαυτό.
Το Interview επιστρέφει στη σκηνή δώδεκα χρόνια μετά τη δημιουργία του. Τι σας έκανε να θελήσετε να το ξανασυναντήσετε σήμερα; Τι έχει αλλάξει μέσα σας και γύρω σας από τότε; Ποια ανάγκη ή συγκυρία έκανε το έργο εκ νέου επίκαιρο;
Χρήστος Θάνος: Το Interview το αγαπώ. Αγαπώ τους ανθρώπους με τους οποίους το δημιουργήσαμε. Στην ουσία ποτέ δεν σταμάτησε την πορεία του για μένα. Και φυσικά δεν έπαψε ποτέ να είναι επίκαιρο… δυστυχώς. Η εκμετάλλευση του ανίσχυρου από τον ισχυρό είναι μια πραγματικότητα αδιαμφισβήτητη από καταβολής ανθρώπου. Και το πιο χυδαίο σήμερα είναι το πόσο απροκάλυπτη είναι η εκμετάλλευση αυτή, αλλά και πόσο αποδεκτή παραμένει από την πλειονότητα της κοινωνίας. Συνεπώς πάντα με απασχολεί το Interview και εφόσον η συγκυρία το έφερε να είναι όλη η ομάδα διαθέσιμη, τότε δεν πρόκειται για απόφαση, αλλά απλώς για κινητοποίηση.
Το έργο γράφτηκε μέσα στην οικονομική κρίση και μιλά για την εξουσία, την επιβίωση, την αξιοπρέπεια. Πώς διαβάζετε σήμερα αυτά τα θέματα μέσα στην εποχή της «κρίσης της εργασίας» και της επισφαλούς καθημερινότητας;
Σωτήρης Δούβρης: Το έργο γράφτηκε πριν 12 χρόνια, στην αρχή της οικονομικής κρίσης. Και γράφτηκε με μια διάθεση «μελλοντολογική», με τη λογική ότι παρουσιάζουμε το πώς μπορεί να εξελιχθεί η κατάσταση εργασιακά και κοινωνικά, αν δεν κάνουμε κάτι για να το αποτρέψουμε. Σήμερα ζούμε αυτό το μέλλον, μιας και δεν καταφέραμε να το αποτρέψουμε. Η εξουσία είναι δυνατότερη από ποτέ και το καταλαβαίνει πια ο καθένας. Βγαίνουν στην επιφάνεια σκάνδαλα που εμπλέκονται επιφανή μέλη της κυβέρνησης και δεν γίνεται σχεδόν καμία σοβαρή προσπάθεια κάλυψης από μέρους τους. Είναι σαν να είναι σίγουροι για την ατιμωρησία τους. Η επιβίωση έχει γίνει δύσκολη και καθημερινά ο μέσος εργαζόμενος πρέπει να αποφασίσει σε ποιους τομείς πρέπει να ρίξει το επίπεδο της διαβίωσής του για να μπορέσει να τα βγάλει πέρα. Το πιο θετικό σε όλη αυτή την κατάσταση είναι ότι από ό, τι φαίνεται η κοινωνική ανοχή έχει φτάσει στα όριά της. Πλέον οι άνθρωποι βγαίνουν στους δρόμους μαζικά και διαμαρτύρονται και αυτό προκαλεί αρκετούς κλυδωνισμούς που ίσως φέρουν κάποια αλλαγή. Η φόρμα της συνέντευξης για δουλειά είναι ένα δυνατό θεατρικό εύρημα. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα και τι χώρο αφήνει στο παιχνίδι μεταξύ αλήθειας και ρόλου; Πώς προέκυψε αυτό το σκηνικό εύρημα;
Σοφία Καψαμπέλη: Η ιδέα του έργου προέκυψε μετά από διάφορες συζητήσεις και προβληματισμούς που είχαμε ο Χρήστος (Θάνος) κι εγώ. Αργότερα όλοι μαζί ως ομάδα συν-γράψαμε το interview… κυρίως βασιζόμενοι – όσο κι αν φαίνεται απίστευτο σε πολλά σημεία – σε αληθινά γεγονότα. Φυσικά, έπαιξε μεγάλο ρόλο η φαντασία, η υπερβολή αλλά και το χιούμορ, το οποίο πρωταγωνιστεί στην παράστασή μας.
Στη διάρκεια της παράστασης οι «υποψήφιοι» δοκιμάζονται, εκτίθενται, αποκαλύπτονται. Ποια είναι για εσάς η πιο σκληρή ή τρυφερή στιγμή αυτής της διαδικασίας;
Μαρία Ζερβού: Το έργο είναι γεμάτο από σκληρές σκηνές. Ακόμα και όταν συμβαίνουν στους ήρωες ευτράπελα που βγάζουν γέλιο, οι ίδιοι βιώνουν όλη τη διαδικασία της συνέντευξης τραυματικά από τη στιγμή που ξεκινάει -και το όποιο γέλιο προκαλείται ακριβώς απ’ αυτή τη συνθήκη. Υπάρχουν σημεία βεβαίως πολύ πιο σκληρά από άλλα, που μάλλον όμως δε θα έπρεπε να αποκαλύψω. Η πιο τρυφερή στιγμή του ρόλου μου είναι σχεδόν αδιόρατη, ένα ανθρώπινο πιάσιμο του χεριού, μια τρυφερή παρότρυνση να ξανασηκωθώ, αμέσως μετά την πρώτη βίαιη επίθεση εναντίον μου.
Σωτήρης Δούβρης: Το έργο μας συγκαταλέγεται στο πολύ ιδιαίτερο είδος της μαύρης κωμωδίας. Αυτό σημαίνει ότι η εναλλαγή στην ατμόσφαιρα είναι συνεχής, από το γέλιο στο δάκρυ, από τη χαλαρότητα στο πάγωμα κ.ο.κ. Θα έλεγα ότι η πιο τρυφερή στιγμή της διαδικασίας είναι η ιδιαίτερη σχέση που αναπτύσσει ο υποψήφιος που ερμηνεύω με μία από τις συνυποψήφιές του. Είναι ένας άνθρωπος μόνος και γοητεύεται από την πρώτη γυναίκα που συνειδητοποιεί την ύπαρξή του. Αυτό μου φαίνεται τόσο γλυκό, όσο και στενάχωρο…
Χρίστος Παπαμιχαήλ: Αυτό που αγαπώ στο Interview είναι ότι είναι ταυτόχρονα σκληρό και τρυφερό. Μια έντονα σκληρή στιγμή που πάντα με αγγίζει είναι η αποκάλυψη που γίνεται για τον ρόλο της 17 προς το τέλος του έργου. Ως τρυφερές στιγμές κρατάω τις μικρές στιγμές που οι 4 υποψήφιοι δείχνουν αλληλεγγύη μεταξύ τους μέσα σε ένα έντονα ανταγωνιστικό πλαίσιο στο οποίο τους υποβάλλει η Φωνή. Οι σχέσεις εξουσίας διαπερνούν όλη την παράσταση — εργοδότης και εργαζόμενος, σύστημα και πολίτης, ακόμα και η ίδια η θεατρική διαδικασία. Πώς αντιμετωπίζετε εσείς το θέμα της εξουσίας μέσα στη δική σας ομάδα;
Χρήστος Θάνος: Η ομάδα μας λειτουργεί εξαρχής με όρους οριζόντιας δομής. Και ιδίως σε ό,τι αφορά στο Interview, αυτό ισχύει στον απόλυτο βαθμό. Γράψαμε το κείμενο από κοινού και μοιράσαμε αρμοδιότητες έτσι ώστε να επιτευχθεί η πραγμάτωση της παράστασης. Το μοντέλο αυτό πέτυχε και δεν χρειάστηκε ποτέ να θέσουμε ζήτημα ηγεσίας. Συνεπώς, το στοιχείο της εξουσίας τοποθετήθηκε εκτός ομάδας εν τη γενέσει της. Επειδή το Interview γράφτηκε συλλογικά, πείτε μας λίγα λόγια για εκείνη τη διαδικασία. Πώς ήταν να “γεννιέται” ένα κείμενο μέσα από την πρόβα;
Και πώς κρατάτε ζωντανό αυτό το πνεύμα συνεργασίας μετά από τόσα χρόνια;
Σωτήρης Δούβρης: Όλα ξεκίνησαν από την αρχική ιδέα που είχε ο Χρήστος Θάνος. Μια εταιρία που κανείς δεν ξέρει ποιό είναι το αντικείμενό της, μια θέση εργασίας που κανείς δεν ξέρει τις απαιτήσεις της και ένας συνεντευξιαστής που δεν εμφανίζεται ποτέ, ακούμε μόνο τη φωνή του. Από εκεί και πέρα, προτεραιότητα δόθηκε στον αυτοσχεδιασμό. Κάθε ένας από εμάς έφτιαχνε έναν δικό του χαρακτήρα που περνούσε από συνέντευξη. Θυμάμαι τον εαυτό μου στη μία πρόβα να παίζει τον λογιστή, στην άλλη τον μποέμ καλλιτέχνη, στην άλλη τον ηλεκτρολόγο και στην άλλη τον επιστήμονα. Το υλικό που προέκυψε από όλους αυτούς τους αυτοσχεδιασμούς καταγράφηκε και οργανώθηκε από τον Χρίστο Παπαμιχαήλ και τον Χρήστο Θάνο και σιγά σιγά προέκυψε το κείμενο της παράστασης. Επειδή, λοιπόν, μιλάμε για μια χρονοβόρα και απαιτητική διαδικασία, μοιραία ήρθαμε πολύ κοντά και μεταξύ μας. Μέσα από αυτήν την παράσταση σαν να ενηλικιωθήκαμε καλλιτεχνικά και αποκτήσαμε ταυτότητα την οποία φέρουμε ακόμα και όταν παίζουμε σε άλλες παραστάσεις.
Υπάρχει κάποια φράση ή σκηνή του έργου που εξακολουθεί να σας συγκλονίζει ή να σας εκφράζει περισσότερο σήμερα;
Σοφία Καψαμπέλη: Υπάρχει μία σκηνή στο έργο, που -δυστυχώς- την έχω οραματιστεί πολλές φορές στη ζωή μου.. αλλά δεν ‘’κάνει’’ να την προδώσω! Το έργο σας, παρότι μιλά για εργασία και εξουσία, έχει έναν βαθύ ανθρωπισμό. Πιστεύετε ότι το χιούμορ μπορεί να λειτουργήσει ως μορφή αντίστασης;
Βασίλης Τουρκομένης: Το χιούμορ μπορεί να λειτουργήσει ως λύση σε οποιαδήποτε συνθήκη. Βάλτε με το νου σας την όποια εμπειρία είχατε και δυσκολευτήκατε να ανταπεξέλθετε. Είμαι σίγουρος ότι η έξυπνη λύση ήταν εκείνη που είχε χιούμορ. Φυσικά αντιπροσώπευε την κατάσταση που βρισκόσασταν και θα μπορούσε να αποδοθεί εκείνη την στιγμή ως φυσικό επακόλουθο του χαρακτήρα σας. Σε μια συζήτηση, με περιεχόμενο που ταλαιπωρεί πολύ τον κόσμο, την εργασία, επιβάλλεται να εξορκίσεις το κακό.
Και τέλος, αν η ζωή ήταν όντως μια τεράστια συνέντευξη, τι ερώτηση θα θέλατε να σας κάνει κάποιος — και ποια θα αποφεύγατε πάση θυσία;
Χρήστος Θάνος: Και για τα δύο σκέλη της ερώτησης: “Θες να μοιραστείς τη ζωή σου;” Αυτή είναι ίσως μια ερώτηση που λαχταρώ και τρέμω παράλληλα, είτε αφορά σε προσωπικό είτε σε συλλογικό επίπεδο.
Το Interview είναι μια παράσταση που σε αναγκάζει να σταθείς απέναντι στον εαυτό σου· όχι μόνο ως θεατής, αλλά ως άνθρωπος που καθημερινά δίνει εξετάσεις σε έναν κόσμο που ζητά διαρκώς «σωστές» απαντήσεις. Οι λέξεις των ηθοποιών, άλλοτε με χιούμορ και άλλοτε με πίκρα, αφήνουν να φανεί κάτι σπάνιο: η ευαλωτότητα πίσω από το προσωπείο, η ανάγκη για επαφή, η μικρή εκείνη τρυφερότητα που χωράει ακόμη και μέσα στο πιο σκληρό πλαίσιο. Ίσως τελικά η ζωή να είναι όντως μια τεράστια συνέντευξη — κι εκείνο που μετρά περισσότερο δεν είναι οι απαντήσεις, αλλά το αν θα τολμήσουμε να πούμε την αλήθεια.
Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ.
