Επιμέλεια συνέντευξης: Άννα Βαμβακάρη
Σήμερα έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε στο Παλκοσένικο δύο υπέροχους ηθοποιούς, τους Διονύση Λάνη και Χρήστο Παπαδόπουλο, που πρωταγωνιστούν στην παράσταση “ Νεκρές Ψυχές”, η οποία ανεβαίνει στο “Θέατρο Θησείον”. Πριν μιλήσουμε για την παράσταση θέλουμε να σας γνωρίσουμε καλύτερα.
Πώς προέκυψε η ενασχόλησή σας με το θέατρο;
Διονύσης: Όταν ήμουν μικρός θυμάμαι στο σπίτι στην Κέρκυρα να βλέπουμε Mr. Bean και ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες. Να γελάμε. Να ρωτάω έχει σήμερα καμία ταινία;Αργότερα συμμετείχα στις θεατρικές ομάδες του σχολείου και έπειτα σε μια θεατρική ομάδα εκτός σχολείου με ωραίους ανθρώπους. Σιγά-σιγά άρχιζα να νιώθω ότι κάτι έχει όλο αυτό που κάπως με αφορά και ένιωθα πράγματα που δεν ήξερα τι ήταν.
Χρήστος: “-Έλα αύριο στην πρώτη ανοιχτή πρόβα, ρε μ***α, μην είσαι μίζερος! -Πλάκα με κάνετε ρε; Είμαι εγώ για θέατρο; -Σιγά ρε, τι θα κάνεις σάμπως; Μα-μου-μι-με-μο και μασάζ για ζέσταμα…” Ε, ήμουν και λίγο πιασμένος, πήγα. Θεατρική ομάδα Μαθηματικού Α.Π.Θ. «Πέρα Δώθε»! Πριν 15 χρόνια στη Θεσσαλονίκη κι ενώ η κιθάρα μου έπαιζε αυστηρά μόνο μέταλ, συνέβη αυτός ο διάλογος και βρέθηκα στην κοινότητα των πανεπιστημιακών θεατρικών ομάδων, η οποία εκτός από τις πρόβες, τις παραστάσεις, τα φεστιβάλ, τις μπύρες κλπ. είχε κάτι πολύ σημαντικό να προσφέρει στα μέλη της, μέσα στον αυτοοργανωμένο χαρακτήρα της: συζήτηση γύρω από το χώρο του θεάτρου, της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής πορείας σε αυτό. Από εκεί βρέθηκα σε διάφορα θεατρικά εργαστήρια της Θεσσαλονίκης, με το «Αβέρτο Θέατρο» του Βαγγέλη Οικονόμου να με κερδίζει στο τέλος. Ύστερα ήρθε και η πρώτη συμμετοχή μου σε επαγγελματική παράσταση, «Κάτω από το Γαλατόδασος» του Ντύλαν Τόμας σε σκηνοθεσία Δαμιανού Κωνσταντινίδη… και να’ μαστε τώρα εδώ!
Τι αγαπάτε, τι σας θυμώνει και τι θα θέλατε να ήταν αλλιώς;
Διονύσης: Αγαπάω τον αδερφό μου, τον ήλιο και τις μέρες ευτυχίας! Με θυμώνει η αγένεια, η αδικία, η βία. Θα ήθελα να ήταν αλλιώς ο κόσμος τουλάχιστον για τα παιδιά να μην ζουν τον πόλεμο, να μην πνίγονται σε κάποια θάλασσα να μην τους στερεί κανείς το δικαίωμα να μεγαλώσουν!
Χρήστος: Αγαπώ πολλά και πολύ, πολλά θα ήθελα να είναι αλλιώς ή και να μην υπάρχουν καθόλου και πιστεύω αυτή η ορμή είναι ένας εκ των βασικών λόγων που ακολούθησα το θέατρο, διότι έχει αυτή την ιδιότητα εν δυνάμει να μεταβάλλει τις δυναμικές μιας κοινότητας ή και τις ίδιες τις δομές της. Από παιδί επίσης ένα σωρό πράγματα με θυμώνουν αλλά μεγαλώνοντας κάποια εξομαλύνονται και άλλα μεταβολίζονται μέσω της έκφρασης, της συναναστροφής και της (συν)δημιουργίας.
Αποκαλύψτε μας κάτι που δεν ξέρουμε για εσάς, παραξενιές, ενδιαφέροντα, κρυφά (ή φανερά) ταλέντα.
Διονύσης: Δεν ξέρω αν πρέπει να το βάλω στις παραξενιές μου ή στα ενδιαφέροντα πάντως δεν θα το βάλω ούτε στα ταλέντα.Θα ήθελα κάποια στιγμή να κάνω stand-up comedy.
Χρήστος: Είμαι gamer και η μακροβιότερη σχέση στη ζωή μου είναι με το παιχνίδι Football Manager (25 χρόνια). Συνεπώς κουβαλάω μέσα στο κεφάλι μου ατελείωτη -και ίσως άχρηστη εδώ που τα λέμε, αλλά έχει πλάκα- πληροφορία γύρω από το ποδόσφαιρο.
Διονύση, είχες συνεργαστεί πριν κάποια χρόνια με τον εξαιρετικό Κώστα Βουτσά, πώς ήταν αυτή η εμπειρία για εσένα;
Ήταν πολύ συγκινητικό για μένα! Ήθελα να ακούω τις ιστορίες του. Ήταν τόσο απλός και αληθινός.Τόσο χαρούμενος που ήταν στο θέατρο. Το αγαπούσε πολύ.Απολάμβανα να τον βλέπω να παίζει, να αυτοσχεδιάζει, να γελάει, να τον παρατηρώ, να μαθαίνω από αυτόν.Μου φαίνεται φοβερά υπέροχο ότι υπήρξα μαζί του στη σκηνή, νιώθω τυχερός.Με θυμάμαι να τον κοιτάω πάντα με ένα σεβασμό, με ένα χαμόγελο.Τον θαύμαζα! Μας λείπει!
Χρήστο, εσύ ασχολείσαι και με τη μουσική. Είναι μια ενασχόληση που θα μπορούσες να συνδυάσεις με το θέατρο; Οι δύο αγάπες λειτουργούν ανταγωνιστικά ή συμπληρωματικά;
Μα πώς να ανταγωνιστούν η μία την άλλη; Είναι δύο μορφές έκφρασης τόσο αρχετυπικές, που θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι εγγεγραμμένες στο ανθρώπινο DNA. Μέσω της μουσικής και του θεάτρου ο άνθρωπος κατάφερε να δομήσει και να μετατοπίσει κοινωνίες ολόκληρες. Η αγάπη μου για τη μουσική και για τη γεωμετρία της (ρυθμός, μελωδία, αρμονία, δυσαρμονία, σιωπή κλπ.) αποτέλεσε πυξίδα για εμένα στα πρώτα μου βήματα στο θέατρο. Ακόμη δηλαδή, η πρώτη αίσθηση που με οδηγεί πάνω στη σκηνή είναι η ακοή.
Μιλήστε μας για την παράσταση “Νεκρές ψυχές” του Γκόγκολ στην οποία πρωταγωνιστείτε και τους ρόλους που υποδύεστε;
Διονύσης: Οι Νεκρές Ψυχές του Γκόγκολ είναι ένα σατιρικό μυθιστόρημα, όπου ένας φιλόδοξος τυχοδιώκτης εξαγοράζει ονόματα δουλοπάροικων που έχουν πεθάνει στο διάστημα μέχρι την επόμενη απογραφή για να ανέβει κοινωνικά.Το έργο αυτό μέσα από χιούμορ και ακραίους χαρακτήρες αποκαλύπτει τις σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης φύσης, της διαφθοράς και της απληστίας.Ασκεί μια κριτική στην κοινωνία και στην ηθική των ανθρώπων, γίνεται σκοτεινό και επικίνδυνο. Κάνω διάφορους ρόλους και αυτό είναι μια ευχάριστη πρόκληση για μένα, έχω βρει σε όλους τους ρόλους κάτι που με συγκινεί.
Χρήστος: Μια άμαξα που δεν σταματά ποτέ και πουθενά και όλες οι χώρες παραμερίζουν για να περάσει. Έτσι χαρακτήρισε ο Γκόγκολ τη Ρωσία που στα μέσα του 19 ου αιώνα, στα μάτια του και όχι μόνο, είχε πάρει έναν δρόμο ανεξέλεγκτο προς τον ακραίο, άκρατο και άμεσο πλουτισμό των λίγων και την εξαθλίωση των πολλών, χωρικών και εργατών. Και φυσικά το φαινόμενο της κοινωνικής ψαλίδας που διαρκώς ανοίγει δεν περιορίζεται μόνο στη Ρωσία κι αυτό κάνει τις «Νεκρές Ψυχές» επικίνδυνα επίκαιρες. Ένας μεσαιοταξίτης απατεώνας ονόματι Τσίτσικοφ ξεκινάει μια Οδύσσεια (κατάβαση στον Άδη;) στις επαρχίες της Ρωσικής Αυτοκρατορίας αναζητώντας να αγοράσει από γαιοκτήμονες τους νεκρούς τους μουζίκους (χωρικοί που εργάζονται στα κτήματά τους) που όμως λογίζονται ως ζωντανοί, με βάση την τελευταία απογραφή και συνεπώς φορολογούνται. Έτσι, απαλλάσσει τους γαιοκτήμονες από τον κεφαλικό φόρο των νεκρών ψυχών, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα για τον ίδιο μια γενναία επιχορήγηση από το κράτος που λογαριάζει αυτές τις ψυχές ως ζωντανές. Μέσα απ’ αυτό το φαινομενικά όχι και τόσο επικίνδυνο παραθυράκι στο νόμο, αναδεικνύεται όλη η απανθρωπιά γύρω από τη δίψα να ανέβει κανείς κοινωνικά στρώματα, πατώντας κυριολεκτικά επί πτωμάτων, γεμίζοντας τσέπες, δημιουργώντας συγγενικές σχέσεις με τον υπόκοσμο, αποσκοπώντας σε όλο και μεγαλύτερο κέρδος, σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει και η ανθρώπινη αξία μοιάζει να κρέμεται από μια πολύ λεπτή κλωστή. Όλη η ομάδα πλην του πρωταγωνιστή Τσίτσικοφ εναλλάσσεται σε διάφορους ρόλους, ο καθένας μας όμως έχει από έναν γαιοκτήμονα. Ο δικός μου λέγεται Σομπακιέβιτς, ένας αδίστακτος βαρόνος (όπως παρουσιάζεται) που έχει πλήρη επίγνωση του άγριου θηρίου στο οποίο έχει μεταμορφωθεί, παρασύροντας τον Τσίτσικοφ στο παιχνίδι του, δημιουργώντας παράλληλα μια «εμπορική» φιλία μαζί του. Τα υπόλοιπα εκτυλίσσονται στη σκηνή!
Οι άλλοι τρεις ηθοποιοί που παίζετε μαζί (Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Γιάννης Μάνθος και Κωνσταντίνος Πασσάς) όπως και η σκηνοθέτιδα Σοφία Καραγιάννη έχουν συνεργαστεί ξανά. Πόσο απαιτητικό ήταν για σας να μπορέσετε να ενταχτείτε στην ομάδα που ήδη θα είχε αναπτύξει μια σχέση και θεατρικούς κώδικες επικοινωνίας;
Διονύσης: Είναι μια ομάδα με ωραίες δουλειές, ωραίοι άνθρωποι και καλλιτέχνες που υπάρχουν με σεβασμό στο χώρο. Είχα δει παραστάσεις τους και μου άρεσαν πολύ. Οπότε εγώ αυτό που είχα να κάνω είναι να τους εμπιστευτώ, κάτι που το έκανα εύκολα γιατί μου βγάλανε από την πρώτη μέρα εμπιστοσύνη. Σίγουρα έχουν αναπτύξει μια σχέση και θεατρικούς κώδικες επικοινωνίας αλλά δεν ένιωσα ότι με άφησαν έξω από αυτό, με κάνανε να νιώσω κομμάτι της ομάδας τους και τους ευχαριστώ πολύ για αυτό. Με βάλανε στον κόσμο τους λαμβάνοντας υπόψη και τον δικό μου κόσμο και αυτό ήταν όμορφο. Άκουγα προσεχτικά και προσπαθούσα να ακολουθήσω την καθοδήγηση της Σοφίας Καραγιάννη, με βοήθησε πολύ και ένιωσα την εξέλιξη μου μέσα στις πρόβες.Παρατηρούσα τον Ιωσήφ, τον Κωνσταντίνο, τον Γιάννη, τον Χρήστο τους θεωρώ καλούς ηθοποιούς, συγκεντρωνόμουν σε αυτούς και στη Σόφια. Σιγά-σιγά πήγαμε όλοι μαζί σε κάτι, γιατί νομίζω αυτό είναι το σημαντικό, να είμαστε μαζί. Μαζί εννοώ και με τους υπόλοιπους αξιόλογους συντελεστές της παράστασης.Σβετλάνα Μαμαλούι, Γεωργία Μπούρδα, Γιώργο Χριστιανάκη, Μαργαρίτα Τρίκκα, Βασιλική Γώγου, Μαρία Χαριτοπούλου, Στέλλα Χατζοπούλου, Χριστίνα Φυλακτοπούλου, Στέφανο Κοσμίδη, Χρύσα Ματσαγκάνη. Επίσης χαίρομαι που η παράσταση αυτή γίνεται σε ένα τόσο όμορφο θέατρο όπου η φιλοξενία των ανθρώπων εκεί κάνει το ταξίδι αυτό ακόμα πιο γλυκό.
Χρήστος: Παρακολουθώ την πορεία της ομάδας Gaff, εξ αποστάσεως, χρόνια τώρα. Λίγο πολύ είχαμε γνωριστεί με τα μέλη της ομάδας και μάλιστα με τον Ιωσήφ είχαμε παίξει το 2016 στην παράσταση «Τα Παραβάν» του Ζαν Ζενέ σε σκηνοθεσία Δαμιανού Κωνσταντινίδη, στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών. Σαν να μην πέρασε μια μέρα, με χαρά τον συνάντησα ξανά μετά από 9 χρόνια, συνειδητοποιώντας και σήμερα όπως και τότε, ότι το σπουδαιότερο στοιχείο της θεατρικής μου εκπαίδευσης είναι τα μαθήματα που παίρνω από τους εκάστοτε συναδέλφους μου. Πιστεύω πως όταν ο ηθοποιός εμφανίζεται σε κάθε του δουλειά ανοιχτός να μάθει (αλλά και να διδάξει) μέσα σε αυτή, τότε και η ομάδα τον υποδέχεται φιλόξενα και τον εντάσσει ομαλά στους κώδικές της, κάπως αυτόματα. Δε χρειάζεται να πω πολλά για το πώς μας αγκάλιασε η ομάδα Gaff, αρκεί κανείς να δει την παράσταση «Νεκρές Ψυχές», μία από τις ομορφότερες εμπειρίες μου στη σκηνή, τόσο σε επίπεδο παράστασης όσο και δοκιμής.
Ποια είναι τελικά αυτά τα στοιχεία του Γκόγκολ που τον κάνουν τόσο επίκαιρο;
Διονύσης: Η κριτική που ασκεί μέσα από τα έργα του στην κοινωνία και στην ανθρώπινη φύση.Η κριτική του στην εκμετάλλευση και τη διαφθορά, στην υποκρισία και στην επιφανειακή ηθική.Γράφει για το προσωπικό χάος του ανθρώπου και για την απομόνωση του. Θέματα διαχρονικά. Για παράδειγμα στις Νεκρές ψυχές ο κεντρικός ήρωας έχει την ιδέα να αγοράσει νεκρούς για να ανέβει κοινωνικά τους βλέπει απλά σαν αριθμούς για να πετύχει τον στόχο του.Αυτό μοιάζει αρχικά παράλογο, αλλά σιγά σιγά βλέπουμε ότι και αυτός προσφέρει κάτι ψίχουλα και καταφέρνει αφού πρώτα παζαρεύονται για την τιμή να πείσει τους ανθρώπους να του πουλήσουν τις νεκρές ψυχές τους. Στην αρχή, μας φαίνεται εντελώς αδιανόητο, όμως σιγά σιγά το συνηθίζουμε. Κάτι αντίστοιχο δεν συμβαίνει και σήμερα; Πολλά πράγματα τα θεωρούμε παράλογα και είναι παράλογα αλλά κάπως προσπαθούν να μας τα περάσουν ως λογικά ή ότι έτσι είναι η ζωή. Όχι, δεν είναι έτσι η ζωή να συνηθίζουμε στην εμπορευματοποίηση του ανθρώπου, στον θάνατο, στην αδικία και στη βία.Οι άνθρωποι δεν είναι απλά αριθμοί.
Χρήστος: Έχει μέσα στα γραπτά του πάντα αυτή την -πότε υποβόσκουσα, πότε έκδηλη- ειρωνεία για την τάξη των αριστοκρατών, τη μπουρζουαζία, τους άρχοντες, τους γαιοκτήμονες, τους έχοντες γενικότερα, αλλά και τον δίχως έλεος δηκτικό σχολιασμό πάνω στη μεσαία τάξη που πονάει, λαχταρά, αδημονεί να γίνει κάτι διαφορετικό, κάτι ανώτερο, και καταλήγει είτε να διαφθείρεται είτε να τρελαίνεται είτε και τα δύο μαζί. Παρακολουθείς σήμερα δηλώσεις πολιτικών, αλλά και πολιτικών σχολιαστών φιλικά προσκείμενων στις ανωτέρω τάξεις, και βλέπεις όλη τη φαιδρότητα των χαρακτήρων και των σκηνών του Γκόγκολ να ξετυλίγεται μπροστά σου σε πραγματικό ή τηλεοπτικό χρόνο. Πρόσφατα γεγονότα, μάλιστα, ξεμπροστιάζουν και το τρομακτικό καθημερινό πολιτικοοικονομικό παζάρι που γίνεται πάνω σε νεκρούς και κατατρεγμένους, που είναι και άξονας της υπόθεσης των «Νεκρών Ψυχών».
Στο Παλκοσένικο αγαπάμε τις θεατρικές ιστορίες και προσπαθούμε να τις διασώσουμε μεταφέροντάς τες από τις μνήμες σε ψηφιακό χαρτί. Έχετε κάποια ξεχωριστή για εσάς ιστορία να μας χαρίσετε που να έχει κάποια σχέση με το θέατρο πάνω ή πίσω από τη σκηνή, ακόμα και από τη θέση του θεατή;
Διονύσης: Μια ιστορία που δεν θα ξεχάσω ποτέ είναι η πρώτη φορά που με είδαν οι γονείς μου στο θέατρο μετά τη σχολή.Κοίταξα στο κοινό και είδα τα μάτια της μάνας μου να κοιτάνε με τόσο αγάπη,θα μου μείνει αξέχαστο αυτό το υπέροχο βλέμμα της.Ο πατέρας μου χειροκροτούσε με τόση χαρά ήταν σαν παιδί.Έβλεπα τον πατέρα μου να έχει γίνει παιδί!Θα τους ευχαριστώ πάντα για την στήριξη τους! Μετά, στο καμαρίνι σχεδόν όλοι όσοι παίζαμε μαζί κατάλαβαν ότι αυτοί είναι οι γονείς μου.Στο θέατρο γενικά από τη σχολή μέχρι σήμερα έχω γνωρίσει ανθρώπους, φίλους, συνεργάτες,δασκάλες,δασκάλους τόσο σημαντικούς και σπουδαίους για μένα που τους έχω στην καρδιά μου.
Χρήστος: Πριν λίγα χρόνια, στο ΚΘΒΕ, ανεβάσαμε το έργο «Η Μεγάλη Πλατεία» του Νίκου Μπακόλα, σε διασκευή Άκη Δήμου και σκηνοθεσία της Ελένης Ευθυμίου. Στην 1 η ανάγνωση, το κείμενο μου φάνηκε κάπως παλιακό, σαν λυπητερή ελληνική ταινία του ‘60 που θα έβλεπε η γιαγιά μου κάποιο μεσημέρι στην ΕΡΤ3. Μη με παρεξηγείτε, εμβληματικό βιβλίο της ελληνικής λογοτεχνίας και διασκευή-άθλος από τον Δήμου. Απλά δεν ήταν για μένα, δεν μπορούσα να το «φανταστώ» πάνω στη σκηνή, έτσι ένιωθα τέλος πάντων σε μια πρώτη φάση. 3 η μέρα των προβών, έχουμε έναν διάλογο με την Ελένη, με ρωτάει πώς μου φαίνεται το έργο, της λέω το και το, μου λέει «γιατί, τι βιβλία σου αρέσουν εσένα;», της απαντάω «Lord of the Rings», μου λέει «οκ δεν είμαστε μακριά» και αρχίζει να μου λέει πώς σκέφτεται τη σκηνοθεσία και ειδικά το τέλος. Στεκόμουν κάπως αμήχανα γιατί μου φαινόταν too much το σκηνικό της όραμα, φιλόδοξο, τολμηρό και όντως σχεδόν βγαλμένο από τη λογοτεχνία του φανταστικού. Κι όμως, όλα όσα μου είπε ότι σκεφτόταν να κάνει, πραγματώθηκαν πάνω στη σκηνή, σε πλήρη αρμονία με τον θίασο, τα σκηνικά και τη μουσική και τελικά σηματοδότησαν μία από τις σημαντικότερες θεατρικές εμπειρίες μου μέχρι τώρα. Γιατί μου έδωσε ένα μάθημα σχετικά με το να βάζεις έναν ισχυρό στόχο, μια ισχυρή πρόθεση και να τη φέρνεις εις πέρας, χωρίς εκπτώσεις, όσο κι αν μοιάζει αρχικά με «φαντασία».
Τι ονειρεύεστε και τι σχεδιάζετε για το μέλλον;
Διονύσης: Ένα ταξίδι με την Ξένια στη Γαλλία!
Χρήστος: Δε θα πάω πολύ μακριά. Μέσα στη χρονιά βγαίνει ο πρώτος δίσκος της μπάντας μου, Eli and the Portraits και δε θα μπορούσα να είμαι πιο ευτυχισμένος και περήφανος για αυτό το project, που ξεκίνησε πριν 8 χρόνια περίπου και με λαχτάρα το παρακολουθώ να μεγαλώνει και να ανθίζει, δίπλα σε υπέροχους μουσικούς συνεργάτες. Τέλος, ετοιμάζουμε με τη σύντροφό μου (την καλύτερη παρέα του κόσμου όλου δηλαδή) ένα ταξίδι στην Ισλανδία που ονειρεύομαι εδώ και χρόνια και προβλέπεται ΕΠΙΚΟ!
Διονύση και Χρήστο σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη κουβέντα μας! Ήταν μεγάλη χαρά για εμάς να σας φιλοξενήσουμε σήμερα στο Παλκοσένικο. Σας εύχομαι ολόψυχα υγεία, ευτυχία και δημιουργικότητα.
περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ: https://palcoscenico.gr/nekres-psyxes-gogol-theatro-thiseion/