To Παλκοσένικο παρακολούθησε την παράσταση “Το Παλτό” του Νικολάι Γκόγκολ σε διασκευή, σκηνοθεσία και ερμηνεία του Θοδωρή Γκόγκου, στο Θέατρο Αργώ.
Γράφει ο Διονύσης Μαλαπέτσας
Το “Παλτό” του Νικολάι Γκόγκολ δεν είναι απλώς ένα θεατρικό κείμενο, και αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν το χρονικό ορίζοντα του έργου, γραμμένο στα 1842 στην σκοταδιστική, τσαρική Ρωσία. Τότε καθίσταται σαφές πως πρόκειται για ένα σπουδαίο επαναστατικό κείμενο, ένα δριμύ κατηγορώ κατά του καταπιεστικού και αποπνικτικού συστήματος που εκμεταλλεύεται τους ανθρώπους και τους οδηγεί στην απόλυτη εξαθλίωση και μοιραία στην αλλοτρίωση τους. Δε βλέπει ανθρώπους, δε διακρίνει προσωπικότητες, μετράει μόνο την ισχύ του εργατικού δυναμικού του, απλώς αντί για Watt, μετράει σε εργατοώρες. Καμία αξία πέραν αυτής δεν έχει ο άνθρωπος στα εκμεταλλευτικά κοινωνικοπολιτικά συστήματα. Αυτό στηλιτεύει ο Γκόγκολ στο “Παλτό” του, όπως αργότερα κάνει κι ο Κάφκα στη “Μεταμόρφωσή” του και τόσοι άλλοι θεατρικοί επαναστάτες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που ο μεγάλος Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι είπε “Όλοι μας ξεπροβάλλαμε κάτω από το παλτό του Γκόγκολ”.
Ο Ακάκιος Ακακίεβιτς είναι δημόσιος υπάλληλος, ένας κλητήρας που εργάζεται σκληρά, κάθε μέρα, στο ίδιο πόστο, για μια ζωή. Αμείβεται πενιχρά, κατοικεί σε ένα καταθλιπτικό δωμάτιο που ίσα-ίσα χωράει τα άκρως αναγκαία και ταπεινά του υπάρχοντα, ένα τραπέζι, μια καρέκλα και ένα κρεβάτι. Δε ζει, απλώς επιβιώνει καταφρονημένος σε μια κακόφημη φτωχική συνοικία της μεγαλούπολης. Δεν έχει ιδανικά, μήτε όνειρα. Έχει κι αυτός ήδη μεταμορφωθεί σε σκαθάρι, απλώς δεν έχει καθρέφτη για να το δει. Έχει πείσει τον εαυτό του πως αγαπά την απλή καθημερινότητά του και αντλεί από αυτή όση αυτοεκτίμηση μπορεί να βρει. Ως άλλος Τρυγαίος έχει αναγάγει τη βιοπάλη στην πεμπτουσία της ζωής του και αρκείται στα απλά καθημερινά αγαθά. Και αυτό θα μπορούσε να είναι μια υγιής φιλοσοφία ζωής, όπως συμβαίνει στην αριστοφανική “Ειρήνη”, αρκεί να ήταν μια συνετή και ηθελημένη επιλογή και όχι επιβεβλημένη από εκείνους που κρατούν για τους εαυτούς τους ολάκερη την πίτα και αφήνουν για τις μάζες τα ψίχουλα που περισσεύουν απ’ τα λουκούλλεια γεύματά τους.
Όλα όσα πόθησε στη ζωή του ο Ακακίεβιτς συνοψίζονται σε ένα καινούργιο παλτό, που για να αποκτήσει πρέπει να κάνει αιματηρές οικονομίες, να στερηθεί τα πάντα, να μειώσει ακόμη και το λειψό του φαγητό. Το παλτό συμβολίζει την κοινωνική αποδοχή και καταξίωση. Είναι το μόνο αντικείμενο που μπορεί να νοηματοδοτήσει τη ζωή του. Όσο το φοράει μασκαρεύει την κενότητά του και την κάνει ματαιοδοξία, μια πολυτέλεια που ταξικά στερείται διότι διακρίνει κυρίως τους αστούς. Μα είναι μοιραίο να μην το φορέσει για πολύ και εν τέλει αυτό το παλτό να τον οδηγήσει στο θάνατο και έπειτα να τον στοιχειώσει. Ο Θοδωρής Γκόγκος, για έβδομη χρονιά, θα φορέσει το “Παλτό” του Γκόγκολ και θα ανέβει στη σκηνή του θεάτρου Αργώ για να μας αφηγηθεί με υπέροχο και συγκινητικό τρόπο τη σπαρακτική ζωή του ταπεινού Ακάκιου. Ενός ήρωα με τον οποίο θα ταυτιστούμε, θα γελάσουμε, θα λυπηθούμε και θα τον συμπονέσουμε. Ίσως λόγω της συγκλονιστικής του ερμηνείας, ίσως λόγω της πολυετούς του τριβής και συνύπαρξης με τον ήρωα αυτό. Δεν είναι εύκολο άλλωστε το να δανείζεις ένα σώμα για εφτά χρόνια σ’ έναν άλλον άνθρωπο.
Σε κάθε περίπτωση το παλτό είναι κυριολεκτικά αυτό που οι Αμερικανοί αποκαλούν One-Man-Show. Ο Θοδωρής Γκόγκος ερμηνεύει, διασκευάζει, σκηνοθετεί με γνώμονα την αμεσότητα και το ρεαλισμό, επιμελείται τα καθημερινά, λιτά σκηνικά, τα ανάλογα κοστούμια, και τους αρκούντως λειτουργικούς φωτισμούς της παράστασης και δημιουργεί ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα, μια συμπαγή θεατρική εμπειρία που αποδίδει απόλυτα το μεγαλείο του κειμένου. Διόλου τυχαίο άλλωστε το γεγονός πως συνεχίζει για έβδομη χρονιά και πως στην πορεία του έχει γίνει αποδέκτης πλήθους εγκωμιαστικών σχολίων και διθυραμβικών κριτικών. Ύστερα απ΄ όλα αυτά, το μόνο που απομένει σ’ εμάς είναι το να σας το προτείνουμε και σε εσάς το να κανονίσετε άμεσα να βρεθείτε στο θέατρο Αργώ, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00.
Περισσότερα για την παράσταση εδώ.